بررسی لزوم بازبینی و تدوین مجدد ضوابط معطوف به پاکت حجمی ساختمان در پلاک های شهری محلات تاریخی شهرهای ایران (با نگاهی به محله ی زاهدان شهر رشت)

بافت ها و محلات تاریخی یک شهر از ارزش های آن شهر و کشور بوده و نماد معماری بومی و مردمی آن به شمار می آید؛ از این رو در نظر متخصصان و حتی بسیاری از شهروندان حائز اهمیت و مایه ی تعلق خاطر هستند. در بسیاری از شهرهای کشور، از جمله شهر رشت، این بافت های تاریخی به شدت مورد بی توجهی قرار گرفته، بخش زیادی از هویت شهری خود ا از دست داده و از نظر بصری و عملکردی دچار مشکل شده اند. ساخت و سازهای سریع در سال های اخیر، از روی سودجویی های اقتصادی و بدون برنامه ریزی و توجه به ارزش های محله یکی از دلایل مهم این تخریب ها بوده است. عامل کنترل کننده ی ساخت وساز در محیط های شهری، در راستای حفظ ارزش های یک محیط تاریخی، ضوابط و مقررات ساختمانی به ویژه ضوابط مربوط به پاکت حجمی ساختمان است. با بررسی تاریخچهی ضوابط ساختمانی و ورود آن به کشور در پیشینه ی تحقیق این مقاله، میتوان دریافت که این ضوابط وارداتی و بیگانه بوده، طی سال های ورود به کشور بومی سازی نشده و تقریبا در تمامی شهرها به طور یکسان در تمام مناطق، حتی مناطق ارزشمند تاریخی، به کار گرفته شده اند. پس از پذیرش این موضوع، این نیاز احساس می شود که لازم است این ضوابط، به ویژه در بافت های ارزشمند، مورد بازبینی قرار گرفته و بازتعریف شوند. از بررسی های انجام شده در این مقاله، چنین به نظر می رسد که ضوابط ساختمانی مربوط به پاکت حجمی ساختمان که از مطالعات گونه ریخت شناسی منتج شده اند، بیشترین کاربرد را به منظور اصلاح و بهبود ضوابط در محلات شهری ایران دارند. با استفاده از این مطالعات میتوان با بررسی دقیق ریخت شناسی بافت شهری و گونه شناسی ساختمان های آن، شاخص های موثری را از وضع موجود استخراج کرده، آنها را مطابق نیازهای جدید به روزرسانی نموده و مجددا در قالب ضوابط ساختمانی کنترل کننده و ناظر بر ساخت و ساز، در بافت محلات تاریخی ادغام کرد.

کلیدواژه ها:

ضوابط ساختمانی ، پاکت حجمی ساختمان ، گونه ریخت شناسی ، محله ی زاهدان رشت