ویژگی شهرهای اسلامی و کارکردهای مسجد

در این مقاله سعی شده است مفاهیم و ویژگی های شهر اسلامی و ساختار کالبدی آن و همچنین ملاک های قرآن در شهرسازی بصورت خلاصه شرح داده شود و با توجه به اینکه عناصر کالبدی شهرها نقشاساسی در معرفی شهرها دارند، نقش و کارکرد مساجد در اینگونه شهرها مورد بررسی قرار می گیرد.بطور صریح، هدف اصلی مقاله حاضر شناخت کارکردهای مسجد می باشد. روش تحقیق به کار رفته در اینپژوهش از نوع توصیفی و روش جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی بوده است. در توصیف این مقاله، شهرهای اسلامی مفهوم خاصی را از شهر ارائه می دهند. در این مفهوم ارزش ها و نگرش هایاسلامی تجلی می یابد که در ساخت عناصر شهری متبلور می شوند. در طول تاریخ نیز، مساجد، به دلیلجامعیت و اهمیت و تعدد و جایگاه والایشان در شهرسازی مسلمانان، از اصلی ترین عوامل هویت دهنده کالبدی و معنوی و ذهنی همه مجتمع های زیستی مسلمانان اعم از شهر و روستا بوده اند. با مطالعه آثار مختلف مشخص می شود که در گذشته، مساجد از کارکردهای گوناگونی برخوردار بوده که با گذشت زمان، با گسترش اسلام و فعالیت های مسلمانان بسیاری از کارکردها از مسجد جدا شده و هر کدام از این کارکردها مکان خاصی را به خود اختصاص دادند. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد، مهم ترین فعالیت های مسجد از نظر نمازگزاران، نماز جماعت، فعالیت های جانبی و گفتگو و معاشرت با دیگران است. این فعالیت ها با افزایش تعاملات اجتماعی موجب تقویت حس مکان می شوند. علاوه بر این از نظر اصول معماری هم، مساجد و بناهای مذهبی در تاریخ معماری ایران، همواره نقطه به اوج رسیدن هنر و معماری اسلامی بوده است.

کلیدواژه ها:

شهر اسلامی ، شهرسازی ، کارکرد ، مسجد ، معماری