مروری بر اسناد توسعه بالادست در حوزه پدافند غیرعامل و دفاع شهری

انسان ها از آغاز آفرینش تاکنون همواره با انواع بلایای طبیعی و انسانی دست به گریبان بوده اند و از این رو، آسیب های فراوانی به آن ها وارد شده است. امنیت و ایمنی در سلسله مراتب نیازهای انسانی مرتبه ای بالاتر از نیازهای زیستی دارد. در راستای کاهش آسیب پذیری شهرها و ساکنان آن ها و تعدیل جهت گیری های آتی توسعه شهر بایستی الزامات دفاع شهری را در برنامه ریزی های توسعه منطقه ای بر مبنای اهداف اسناد توسعه بالادست، درنظر گرفت. در اصطلاحات تخصصی شهرسازی و مدیریت بحران، حفاظت از شهروندان در مقابل خطرات ناشی از حوادث مختلف و همچنین مشارکت دادن شهروندان در دفاع و محافظت از خودشان در برابر تهاجم و دیگر حوادث را دفاع شهری تعریف می کنند. واژه دفاع را بیشتر به صورت واژه پدافند بیان می کنند و به دو نوع پدافند عامل و پدافند غیرعامل تقسیم می شود. پدافند غیرعامل ازجمله موضوعاتی میان رشته ای است که در سال های اخیر در طرح ها و برنامه های شهری موردتوجه قرارگرفته است. در حال حاضر در طرح هاو اسناد فرادست توسعه مانند سند چشم انداز 1404، برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و برنامه آمایش سرزمین بر ملاحظات دفاعی و پدافند غیرعامل تاکید شده است و اهداف کلی توسعه ملی بیان شده است. هدف اصلی از این پژوهش، بررسی و تحلیل نقش و تاثیر پدافند غیرعامل در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، شناسایی اهداف بالادست توسعه، تعیین راهبردهایی کلی از طرح های بالادست و چگونگی استفاده از آن ها در طرح ریزی های بعدی، می باشد. به روش کتابخانه ای و اینترنتی ادبیات نظری موضوع مورد پژوهش گردآوری شده و پس از بررسی مفاهیم اولیه و اسناد فرادست و توسعه ملی در بحث دفاع شهری، و در نهایت با استفاده از اصول اولیه بیان شده در این اسناد به بیان الزامات عمومی و کلی در طرح ریزی های بعدی شهری و برنامه ریزی ها رسیده ایم. به طور کلی می توان گفت با توجه به تشابه هایی که در برخی انواع خطرات طبیعی و تهدیدات انسان ساز یافت می شود، جهت کاهش خطرپذیری می توان با ارزیابی خطرات بالقوه در هر مکان، تمهیدات بهینه پدافند غیرعامل را به منظور کاهش تهدیدات انسان ساز از یک-سو و هم پوشانی آن با دیگر خطرات طبیعی از سوی دیگر، درنظر گرفت و به پایداری معماری در طرح ها رسید.

کلیدواژه ها:

اسناد بالادست ، پدافند ، پدافند غیرعامل ، دفاع شهری