بررسی وجود آشوب در جریان روزانه ی رودخانه ی نازلوچای

تغییر اقلیم آثار قابل توجهی در میزان بارش، تبخیر و در نهایت رواناب و جریان رودخانه دارد. مطالعه ی رفتار جریان رودخانه یکی از نیازهای اصلی در برنامه ریزی منابع آب و پیش بینی شرایط هیدرولوژیک آینده محسوب می شود. جریان رودخانه ماهیت دینامیک و غیر خطی دارد. در سیستم های دینامیکی با در دست داشتن حالات مختلف سیستم در زمان های مختلف می توان به توصیف سیستم پرداخت. به علت ناشناخته شودن عوامل مؤثر بر جریان رودخانه و در دسترس نبودن معادلات دقیق ریاضی حاکم بر آن، این امر بسیار دشوار است و عموماً تمام اطلاعات در دسترس ما یک سری زمانی اسکالر می باشد. بنابراین بازسازی فضای حالت با بهره گیری از نظریه ی آشوب گام مؤثری برای تحلیل این سیستم ها خواهد بود. به منظور بازسازی فضای حالت سیستم نیاز به برآورد دوپارامتر بعد محاط و زمان تأخیر مناسب است. در این مطالعه با استفاده از آمار 20 ساله ی جریان روزانه ی رودخانه ی نازلوچای واقع در استان آذربایجان غربی، از روش میانگین اطلاعات متقابل و روش شمارش نزدیک ترین همسایه های کاذب برای محاسبه ی این دو پارامتر استفاده شده است. همچنین جهت تعیین آشوب پذیری سیستم از آزمون های بعد همبستگی، نمای هارست، استفاده شده است. نتایج حاکی از وجود آشوب در سری زمانی جریان روزانه ی رودخانه ی نازلوچای است.

کلیدواژه ها:

بازسازی فضای حالت ، نظریه ی آشوب ، بعد محاط ، بعد همبستگی ، نمای هارست ، رودخانه نازلوچای