نگرشی بر فعالیتها و اقدامات صرفه جویی آب و سازگاری با کم آبی در کشورهای مختلف جهان

درمقایسه با دوره زمانی 1960-1990 میلادی که در حدود 45 هزار سد در جهان ساخته شده است، در شرایط حاضر توسعه منابع آب در مقیاس وسیع کارایی اقتصادی کمتری دارد . در حال حاضر به علت رشد شدید جمعیت بخش شهری، برای تأمین آب مورد نیاز این جمعیت چاره ای جز استفاده از آب اختصاص داده شده به بخش کشاورزی نمی باشد . از طرفی دیگر به علت محدود بودن منابع آبی و مالی و همچنین مشکلات زیست محیطی، توسعه منابع آبی بیش از پتانسیل فعلی بسیار بطئی خواهد بود . در ارتباط با آب اختصاص یافته به بخش کشاورزی برای تولید محصولات مختلف و تأمین مواد غذایی، دو نظریه جهانی متفاوت وجود دارد . بر اساس نظریه اول، آب اختصاص یافته به بخش کشاورزی برای تأمین مواد غذایی جمعیت رو به رشد کره زمین کافی نمی باشد و امکان برداشت آب بیشتر از منابع سطحی و زیر زمینی حاکثر با 11-12 در صد رشد عملی است . نظریه دوم تأکید بر بهره برداری بهینه از منابع آب دارد . که برطبق آن ضروری است تا بهره وری مصرف آب ( کیلوگرم محصول تولید شده به ازای متر مکعب آب آبیاری مصرف شده ) در بخش کشاورزی افزایش یابد . به طوری که امروزه شعار مصرف آب در کشاورزی، محصول بیشتر از هر قطره آب می باشد . عملی کردن این شعار که آن را انقلاب آبی نامیده اند به مراتب دشوارتر از انقلاب سبز است که شعار آن محصول بیشتر از هر هکتار زمین بود . رقابت شدید میان بخش های صنعت، شهری و کشاورزی و خشکی و خشکسالی در کشور از نظر مصرف آب ایجاب می کند که منابع آب به طور بهینه مصرف شده و از هر واحد آب مصرفی تولید بیشتری بدست آید . در راستای کمک به این هدف در این مقاله تلاش گردیده است تا تکنولوژی ومدیریت های نوین و بدیع برای صرفه جویی در مصرف آب در کشاورزی فاریاب در کشورهای مختلف جهان ارایه گردد . مطالب به طور عمده برگرفته از پرسشنامه های ارسالی به کشورهای عضو کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی و حاصل کار گروه فنی » صرفه جویی در مصرف آب برای کشاورزی « کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی می باشد که هدف از آن جمع آوری و ارائه کلیه مطالب ومستندات، مطالعات موردی و حتی سخنرانی های ارائه شده در زمینه موضوع » صرفه جویی در مصرف آب « و تجارب حاصله در طی سال های 2003 - 1998 میلادی در کشورهای مختلف جهان و عضو کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی می باشد . کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی بر پایه اطلاعات مقدماتی جمع آوری شده از روش های اجرایی صرفه جویی آب در تعدادی از کشورهای عضو پیشرو پرسشنامه ای به 66 کشور ارسال نمود و از آنها خواسته شد جزئیات فعالیت خود در جهت صرفه جویی آب را تشریح نمایند . این پرسشنامه ها مشتمل بر تمامی انواع مختلف مصارف آب، نحوه تأمین و کنترل و کلیه اقدامات انجام شده در جهت صرف جویی و سازگاری با کم آبی و استفاده بهینه از آب تهیه و تنظیم گردیده بود . اطلاعات مورد درخواست همچنین شامل پیش بینی امکان استفاده از پساب های خانگی، پساب های صنعتی، و یا استفاده از زه آب های تصفیه شده و آب های لب شور بود . در این مقاله تلاش گردیده است این نتایج جمع بندی و با مقایسه با شرایط و اطلاعات کشور مورد بررسی و تجزیه و تحلیل و نقد قرار گرفته تا نسبت به ارائه یک جمع بندی با در نظر گرفتن مسایل و مشکلات آب و خاک وبهره وری آب در کشور اقدام و درسها و تجاربی برای صرفه جویی و سازگاری با کم آبی در کشور حاصل گردد .

کلیدواژه ها:

بهره وری آب ، صرفه جویی آب ، سازگاری با کم آبی ، تجارب صرفه جویی ، کشورها