بازخوانی معماری بناهای ماندگار اسلامی با استفاده از نظرگاه حکمت متعالیه

کمتوجهی بهریشههای معماری کنونی، موجب بیگانگی معماری معاصر ایران با بنیادهای مفهومی آن بوده است. اگرچه در مواردی، بهرهگیری از عناصر کالبدی و فرمهای متاثر از معماری سنتی ایرانی شایسته توجه است، اما برای حفظ ارزشهای معنوی معماری سنتی، ناکافی است. با تعمق در معماری سنتی ایرانی، اصول و تفکر ویژهی مستتر در حکمت اسلامی ایران هویدا میگردد. لذا برای ظهور این مفاهیم در بناهای معاصر، مداقه در اصول معماری سنتی و بازشناسی اهدافی که در راستای حفظ ارزشهای مفهومی استخراج شود، لازم است. برای بررسی و شناخت مفاهیم مستتر در معماری اسلامی می توان از دیدگاه هستی شناسی ملاصدرا، حکیم و فیلسوف بزرگ ایرانی، که در حکمت متعالیه مطرح شده است استفاده کرد. حال این سوال مطرح است که آیا می توان با استفاده از دیدگاه فکری ملاصدرا اصول مفهومی بناهای ماندگار را شناسایی کرد و برای استفاده در معماری معاصر ارایه نمود؟ این تحقیق توصیفی، که با دیدگاه ساختارگرایی در چارچوب نظری حکمت متعالیه صورت پذیرفته، بر فنون جمعآوری اطلاعات اسنادی، تکیه دارد و در زمره تحقیقات کیفی قرار میگیرد. نتایج حاصل از انجام این پژوهش نشان میدهند که در بازشناسی آثار سنتی معماری از نظرگاه صدرا میتوان اصولی را برای بناهای معاصر شناسایی کرد. بررسی های انجام شده حاکی از آن است که در بناهای ماندگار سنتی اصالت با بعد وجودی معماری بوده و در کنار توجه به بعد وجودی بعد ماهوی بنا نیز با دقت و ظراوت طراحی شده است. علاوه بر این می توان نتیجه گرفت تبلور مفاهیم ارزشمند اسلامی در غالب اصولی چون الهام و استعاره و تجلی در ابنیه سنتی قابل تشخیص است.

کلیدواژه ها:

حکمت متعالیه ، وجود معماری ، ماهیت معماری ، مسجد شیخ لطف الله ، مدرسه خان