آلاینده های زیست محیطی و اکولوژی شهرهای نوین - بررسی تهدید های ناشی از آلودگی محیط زیست بر زندگی انسان در شهرهای نوین

محیطی که ما را در بر گرفته و مورد استفاده برای کار، زندگی شخصی و سرگرمیها در اوقات فراغت است، متشکل و مرکب از اشیاء متحد و متصل و پدیده های طبیعی، برجستگی، صخره، حوزه فضائی، اقلیم، آب ها، خاک ها، پوشش گیاهی و حیوانات بسیار بوده و در وحدت و اتفاق کامل با ابداعات و ترکیبات فنی، که توسط جامعه بشری صورت گرفته، عمل می نماید. عملکردهای انرژی و ماده که بوسیله آن جامعه، طبیعت را مطیع ساخته و تحت سلطه خود در آورده و صورتی از مواد و انرژی کاملاً تغییر شکل یافته را به طبیعت باز می گرداند - از قبیل فضولات صنعتی، خانگی و سایر مواد- به گسستن توازن پدیده هایی که خصیصه آنها در طی قرون و اعصار متمادی، بهره مندی از سیکل های طبیعی متوازن و هماهنگ بود، منجر شد. با این وجود در پی یک تحول طولانی، طبیعت استعداد و قابلیت مرمت گسستگی های احتمالی در تعادل قوای خود را باز یافت، یعنی تا زمانی معین و حد و آستانة مشخص، طبیعت مقدار زیادی از استعداد و قدرت مقاومت خود در برابر خرابکاری ها و ضایعات ناشی از اعمال انسان در طول تاریخ، حفظ نمود. اما پس از نخستین انقلاب صنعتی، اهمیت و آثار دخالت ها و اعمال انسانی بر نیرو و توان احیاء و مرمت محیط طبیعی، در بسیاری از بخشها و نواحی عالم فزونی گرفت و تغییرات غیر قابل بازگشت و حتمی الوقوع در مقیاسی وسیع، که دیگر جنبه محلی نداشته بلکه بعدی ناحیه ای پیدا کرد، متجلی و آشکار گردید. ضایعات مسلم و خرابی های غیر قابل مهار و ترمیم که به محیط طبیعی وارد می شود، نیروئی زیاد و بعدی جهانی یافته و بصورت تغییراتی سریع و خطرناک و مخرب برای شرایط زندگی انسان پدیدار گردیده است. بنابراین محیط زیست در خطر واقعی از دست دادن توازن طبیعی مواد و انرژی و خراب شدن شرایط زندگی اکولوژیکی قرار گرفته و این مسأله خود بعنوان خطری عظیم برای حیات نسلهای آینده جامعه بشری تلقی می شود. توسعه شدید شهرسازی و مهاجرت جمعیت روستائی بسوی شهرها، به موازات توسعه راحتی و راحت طلبی در شهرها، نتایج نامساعدی بر روی شرایط محل سکونت و مجتمع های زیستی انسانی (مسموم شدن حوضه های هوائی، آبی و دریائی شهر، ایجاد سر و صدا، تغییر منفی و نامساعد اقلیمهای کوچک و...) را دارد. یکی از مهمترین وظائف شهرداری ها، توزیع و سازمان عقلائی مناطق طبیعی مستعد برای گذراندن اوقات فراغت و تفریح و ایجاد کمربند سبز در اطراف شهرها و آمایش مناظر طبیعی و پارکهای ملی می باشد. در برابر چنین وضعیتی، اضطراب عقاید و افکار جهانی دائماً افزایش پیدا می کند. جنبش و تحرک برای حفظ محیط زیست و طبیعت بیشتر می شود و نخستین اقدامات برای دفاع از طبیعت، سازمان می یابد. با توجه به این که صنعتی شدن، با آهنگی روبه رشد و بطور مستمر در کشورهای جهان ادامه پیدا می کند، تراکم دائمی و بیشتر جمعیت در شهرها، موجب آلودگی آب و هوا می گردد. امروزه تقریباً تمامی کشورهای سرمایه داری پیشرفته وارث میراثی از محیط طبیعی ضایع شده و صدمه دیده و اثرات شوم و روبه رشد آخرین موج صنعتی شدن و توسعه شهری هستند. این مسئله البته در بعدی دیگر دامن گیر کشورهای در حال توسعه و به ویژه توسعه نیافته شده است. در این مقاله ابتدا به بررسی انواع آلاینده های زیست محیطی موجود در شهرها پرداخته شده، سپس تاثیر این آلاینده ها به عنوان بر هم زننده گان تعادل طبیعی در بوم و محیط زیست مورد توجه قرار گرفته و در نهایت به تهدیدات موجود در این زمینه براکولوژی شهری و زندگی شهروندان اشاره می شود و سعی بر این است تا با ارائه راهکارهای برنامه ریزی شهری و شهرسازی تا حد امکان ضمن کم رنگ کردن اثرات این آلاینده ها بر محیط های شهری و انسانی، به سوی اهداف شهری سالمتر و محیط زندگی پاک تر قدمی برداشته شود.

کلیدواژه ها:

آلاینده های زیست محیطی ، اکولوژی شهری ، برنامه ریزی شهری ، محیط زیست شهری ، شهر سالم