نقش تصمیم گیری چند معیاره در مدیریت منابع طبیعی

مدیریت منابع طبیعی یک موضوع بحث برانگیز و بی وقفه در جهان است. محیط های طبیعی بر اساس فعالیتهای اقتصادی و تولید آب، غذا، مواد خام مورد نیاز برای تولید کالاها و خدمات اداره می شوند. اقتصاد طبیعی (اقتصاد غیر پولی) و زندگی انسانها بستگی به ظرفیت اکوسیستم در تولید کالاها و ارائه خدمات دارد. افزایش بی سابقه جمعیت و رشد اقتصادی در طول چند دهه اخیر ظرفیت اکوسیستم را در تولید کالاها و خدمات کاهش داده است. بهبود وضعیت تصمیم گیری برای منابع طبیعی نیازمند توجه به بسیاری از موضوعات غیر اقتصادی مثل تنوع زیستی، یکپارچگی اکولوژیکی و پتانسیل تفرج است. تصمیم گیری مسئله ای پیچیده و برای تصمیم گیران نیز شناسایی گزینه مدیریتی که تمام معیارهای تصمیم گیری را افزایش دهد بسیار مشکل است. این مشکل نیاز به روشهای تحلیلی ماهرانه دارد که بتواند هزاران ویژگی و خصوصیات نتایج تصمیم گیری و تفاوت در ترجیح ذینفعان مختلف را برای آن ویژگی ها مورد توجه قرار دهد. بیش از دو دهه گذشته توجه بیشتری به سمت توسعه و کاربرد تکنیکهای تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) جلب شد تا گزینه بهینه مدیریت منابع طبیعی شناسایی شود. MCDM روشی برای تحلیل مسائل تصمیم گیری در مورد اهداف پیچیده چندگانه است و برای حل مسائل مدیریتی منابع طبیعی و حفظ یکپارچگی ارزشهای محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی و اولویت ذینفعان به کار می رود. از این روش برای حل مشکلات مربوط به ویژگیهایی که ذاتاً غیر پولی هستند ولی باید آنها را بصورت پولی درآورد، استفاده می شود. کمی کردن ارزشهای خدمات اکوسیستم به روش غیر پولی یکی از عناصر اصلی آن است. معمولاً MCDM به شناسایی اهداف، انتخاب معیار برای اندازه گیری اهداف، تعیین گزینه ها، تبدیل مقیاس معیارها به واحدهای قابل اندازه گیری، تعیین وزنهای معیارها که نشان دهنده اهمیت نسبی آنهاست، انتخاب و بکارگیری الگوریتم ریاضی برای گزینه های رتبه ای و انتخاب گزینه ها می پردازد.

کلیدواژه ها:

تصمیم گیری چند معیاره ، مدیریت اکوسیستم ، معیار تصمیم گیری