ارزیابی زمین آماری توزیع مکانی غلظت سرب خاک سطحی در منطقه دیزج آباد، زنجان

استخراج و فرآوری فلزات به عنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی محیط زیست بشمار می‌رود. یکی از مشکلات اصلی در ارزیابی وضعیت آلودگی عدم امکان نمونه برداری از تمام قسمت‌های این مناطق است. از اینرو روش تعمیم نتایج حاصل از نقاط اندازه گیری شده به سایر نقاط یکی از روش‌های عملی برای مطالعه مناطق آلوده است. در این تحقیق 250 نمونه خاک بر روی شبکه های منظم با فواصل 300 متری در منطقه دیزج آباد زنجان در مساحتی بالع بر 15000 هکتار جمع آوری گردید. نمونه های جمع آوری شده هوا خشک شده و بخش ریز آن از الک 2 میلیمتری عبور داده و پس از عصاره‌گیری با DTPA و اسید نیتریک مقادیر تبادلی و کل سرب، روی و کادمیم در آن ها توسط دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد غلظت سرب و روی در اطراف کارخانه سرب و روی زنجان بیش از حد مجاز بوده و برای کادمیم زیر آستانه ی خطر قرار دارد. محاسبات ضریب همبستگی بین عناصر آلوده کننده ارتباط بسیار بالایی را بین عناصر مختلف نشان داد. به طوری که ضریب همبستگی بین غلظت سرب و روی 91/0 و بین سرب و کادمیم 87/0 بدست آمد. محاسبه و مدل سازی واریوگرام نشان داد که مدل کروی با دامنه 2000 متر بهترین مدل برازش داده شده برای عناصر آلوده است. روش کریجینگ معمولی برای تخمین مقادیر سرب و روی در نقاط نمونه برداری نشده استفاده گردید. نتایج حاصل از نقشه کریجینگ نشان داد که حداکثر مقدار سرب و روی در اطراف کارخانه فرآوری سرب و روی بوده و با افزایش فاصله از مناطق آلوده غلظت این عناصر روند کاهشی نشان می دهند. نقشه خطای تخمین سرب و روی در منطقه مورد مطالعه نشان داد که در نقاط نمونه برداری کم‌ترین خطای تخمین و با افزایش فاصله نمونه‌ها خطای تخمین افزایش یافته است

کلیدواژه ها:

آلودگی خاک ، سرب ، دیزج آباد ، تغییرات مکانی