ارزیابی ریسک سلامت و منشاء فلزات سنگین در آبخوان دشت زرآباد

در این پژوهش آلودگی و منشاء فلزات سنگین و آرسنیک آبخوان آبرفتی دشت زرآباد در 15 چاه کشاورزی و شرب مورد بررسی قرار گرفت.. غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه ICP-MS اندازه گیری شدند. براساس نتایج بدست آمده به ترتیب نوع و رخساره هیدروشیمیایی Cl/SO4 Na- وSO4/Cl Na- در آب زیرزمینی غالب هستند. غلظت بیکربنات(80% از نمونه ها)، کلر (73%)، سولفات (53%) و پتاسیم (20%) از یون های اصلی و غلظت سرب(همه نمونه ها)، نیکل (53%)، آرسنیک (20%) و آهن (7%) از فلزات سنگین بالاتر از حد مجاز استانداردهای WHO و EPA است. نتایج حاصل از تحلیل مؤلفه اصلی هر دو منشأ انسانزاد و زمین زاد در پراکندگی یون های اصلی و فلزات سنگین در آب زیرزمینی منطقه را نشان می دهد. از مهم ترین عوامل انسانزاد کاربرد کودهای سولفاته و سموم ارگانوکلره در زمینهای کشاورزی ارزیابی شد. اندیس اشباع مثبت برای کانی های آهن دار (هماتیت، گوتیت و Fe(OH)3 نیز ارتباط آب زیرزمینی دشت زرآباد با تشکیلات زمین شناسی منطقه را تأیید می کند. محاسبه ضریب خطر عناصر بالقوه سمناک انتخابی در نمونه های آب نشان داد برای عنصر آرسنیک، مصرف آب چاههای منطقه برای هر سه گروه مردان، زنان و کودکان و برای عنصر سرب مصرف آب شرب توسط کودکان توصیه نمی شود. همچنین براساس عوارض سرطان زایی و غیرسرطانی عنصر آرسنیک، مصرف آب منابع زیرزمینی منطقه مورد مطالعه برای عموم توصیه نشده و خطرناک ارزیابی می شود و با توجه به میانگین غلظت کادمیوم و سرب، مقدار مجاز مصرف آب برای کودکان کمتر از سه لیتر در روز است.

کلیدواژه ها:

فلزات سنگین ، تحلیل مؤلفه اصلی ، شاخص اشباع ، ریسک سلامت ، زرآباد ، ایران