بررسی ساختار روایت در بوف کور صادق هدایت و خشم و هیاهو ویلیام فاکنر براساس مولفه های جریان سیلان ذهن و تک گویی درونی

جریان سیلان ذهن، که نخستین بار از جانب ویلیام جیمز مطرح شد، شگردی در روایت است که ژرفای ذهنی، ادراکات حسی، و افکار آگاه و نیمه آگاه شخصیت های داستان را بازگو می کند. در این شیوه، آگاهی از روندهای ذهنی، به دو سطح گفتار آگاهی و پیش گفتار آگاهی دسته بندی می شود. هدف در سطح گفتار، انتقال مطلب به شکل منطقی و متناسب باموقعیت و عرف جامعه است، اما در لایه ی پیشگفتار هنجار و نظم خاصی دیده نمی شود. افکار، خاطرات، عواطف، و تداعی معانی، که در لایه ی پیش از گفتار آگاهی قرار دارند، ارتباطی خاصی را القا نمی کنند. در ایهن ویژگی، راوی میان این دو سطح از گفتار در کنکاش است. این خصیصه در رمان فاکنر و هدایت دیده می شود. در خشم و هیاهو فاکنر سطوح مختلف گفتار به کار رفته است، اما در بوف کور هدایت سطح گفتار آگاهی بیشتر به چشم می خورد. شیوه ی داستان نویسی فاکنر و هدایت سبب شد که این مقاله را بافت و ساخت خشم و هیاهو و بوف کور اختصاص دهیم و با بررسی این دو اثر، در سه گانه ی زمان روایی، ساختار روایی، و نقش راوی، دریابیم که در بافت خشم و هیاهو فاکنر مبحث بی نظمی و عدم ثبات زمان دیده می شود. این داستان از نظر دستور و عبارت بندی ناقص است و بیش از همه به ویژگی های شیوه ی جریان سیلان ذهن نزدیک می شود، اما در بوف کور هدایت، خواننده با هیچ گونه بین ظمی در سطح نحو و دستور زبان داستان رو به رو نمی شود. در کل این رمان با لایه های گفتار زبان رو به رو هستیم که از سطح آگاهی راوی برخاسته است. وجود مونولوگ در بوف کور هدایت، که با تک گویی درونی در رمان اشتباه گرفته می شود، موجب شده است که بوف کور را در زمره ی رمان های سیلان ذهن قرار دهند و سبک روایت در آن را به تک گویی درونی و سلولیکویی شبیه بدانند. حال آن که، راوی در بوف کور از سطح گفتار سخن می گوید. علاوه بر این، بیان آگاهانه ی روایت و وجود سخنان راوی و مخاطب را می توان از جمله دلایلی شمرد که نتوانیم بوف کور هدایت را رمانی مبتنی بر تک گویی درونی قلمداد کنیم.

کلیدواژه ها:

تک گویی درونی ، جریان سیلان ذهن ، راوی ، سطح پیش گفتار ، سطح گفتار ، ویلیام فاکنر ، صادق هدایت