ارایه الگوی مدیریت حفاظت کیفی منابع آبی براساس تکنیک AHP ووزن دهی به منظورمدیریت منابع آب (مطالعه موردی روستاهای تابعه شهرستان شمیرانات)

برای استفاده بهینه ازمنابع آبی ومدیریت کیفی وکمی راهکارهای مدیریتی وحفاظتی موثرتری درزمینه بهره برداری موردنیازاست. هدف اصلی این پژوهش ارایه الگویی برای حفاظت کیفی منابع زیرزمینی آب شرب می باشد.عدم حفاظت کیفی وعدم رعایت پدافندغیرعامل منابع آب ،منجربه ایجاد مخاطرات زیست محیطی وتهدیدات کیفی وافزایش حملات تروریستی وبیو تروریستی به منابع آب می گردد. باتوجه به اینکه دربسیاری موارددراثرورود آلودگیها امکان تصفیه مجددوپاکسازی منابع وکاهش مقادیر پارامترهای فیزیکوشیمیایی منابع آب زیرزمینی به زیرمقادیر مجازاستانداردهاامکان پذیرنمی باشدلذا چاههای آب شرب به ناچار از مدار بهره برداری خارج می گردند.باتوجه به محدودیتهای شدیدکمی وافت سفره های آب زیرزمینی دراثرعوامل زیست محیطی مختلف، وعدم تملک زمین درنواحی مناسب ومطمین وهزینه های بالای حفر چاههای جایگزین وبهره برداری ازآنهاحفاظت کیفی ازمنابع ،راهکاری مناسب درارایه خدمات پایداربه مردم درامرآبرسانی می باشد به منظورتامین اهداف این پژوهش تعداد5حلقه ازچاههای آب شرب روستاههای شهرستان شمیرانات براساس پارامترهایی نظیرمختصات جغرافیایی، موقعیت استقرارچاهها نسبت به مراکزجمعیتی، شیب توپوگرافی، تعدادبهره برداران و. . . انتخاب گردید. پس ازگردآوری اطلاعات کتابخانه ایی ونقشه های پایه داده های موردنیازشامل اطلاعات کمی وکیفی وحفاظتی منابع آب زیرزمینی ازطریق بازدیدهای میدانی ومشاهده، یک دوره نمونه برداری فیزیکی وشیمیایی، انجام آزمایش ومراجعه به دستگاههای اجرایی نظیرشرکت آبفاراستان تهران واستفاده ازتخصص وتجربه کارشناسان ومدیران ذیربط جمع آوری گردید. نتایج حاصل ازآنالیزهای موردبررسی درچاههای انتخابی حاکی ازآن است که مقادیرپارامترهای فیزیکی و شیمیایی در محدوده استانداردملی ایران قرار دارد. اما دربرخی چاهها شواهدی ازآلودگی کلیفرمی به علت تخلیه فاضلابها به رودخانه ها وقرارگیری چاههادرحریم کاربریهای مسکونی وکشاورزی مشاهده شده است. دراین پزوهش نسبت به اولویت بندی پارامترهای حفاظت کیفی براساس تکنیک AHPدرقالب نرم افزار Eepert Choice اقدام گردید وارجحیت آنها مشخص شد منابع انتخابی براساس الگوی پیشنهادی ازنظرعوامل متعدد اثرگذاربرحفاظت کیفی نظیرموقعیت وحریم کیفی، بهسازی دهانه چاه، عوامل بحران زا، طراحی فنی ومهندسی، مانیتورینگ، کیفیت مصالح ونحوه ساخت واجرا، بازدید دوره ایی وپایش، حصارکشی، دیوارساحلی، درپوش چاه و غیره وزن دهی گردیدکه حداکثر وزن به عوامل موقعیت وحریم کیفی و حداقل به درپوش چاه تعلق گرفت. سپس هریک از چاهها براساس جمع بندی وامتیازدهی مربوط به وضعیت حفاظت کیفی در 5 رده عالی، خوب، متوسط، ضعیف وخیلی ضعیف طبقه بندی گردید . ودراین راستا چاه های امین آبادوانباج ازحیث کیفی به ترتیب دروضعیت خوب و ضعیف قرارگرفت. در هرحال نتایج حاصل ازاین پژوهش نشان دادکه چاههای مطالعاتی ازجهت حفاظت کیفی( باوجود پتانسیلهای بالقوه مخاطره آمیز) خوشبختانه در دامنه مناسب قرا ردارند. اماپیش بینی وپیشنهاد آن است که باانجام پایشهای مداوم کیفی و تهیه نقشه پراکنش چاهها ونقشه های کیفی درمحیط GISنسبت به آینده نگری درجهت حفاظت کیفی توجه بیشتری معطوف نمود.

کلیدواژه ها:

حفاظت کیفی ، منابع آب زیرزمینی ، آلودگی آب ، الگوی مدیریتی ، شمیرانات