مطالعه ترکیب شیمیایی، کانی شناختی و خصوصیات فیزیکومکانیکی بال کلی های رباط خان طبس

تعیین خصوصیات بال کلی از نظر کانی شناختی، ترکیب شیمیایی و خصوصیات تکنولوژیکی در مراحل قبل و حین استخراج آن، از جمله مطالعات ضروری است. این مطالعه بر روی بال کلی هایی متمرکز شده است که از معادن شاخص ان در ناحیه طبس استخراج می شوند. ناحیه طبس یکی از مهمترین محل های تولید بال کلی در ایران است. در این تحقیق سه معدن بال کلی با کربرد در صنایع سرامیک مورد مطالعه قرار گرفتند که عبارتند از معادن چاهبید، چاهکولار و چشمه شتران. ترکیب شیمیایی و کانی شناختی بال کلی های مورد مطالعه بترتیب به روش های آنالیز شیمی تر، پراش و پرتو ایکس (XRD) و میکروسکوپی الکترونی پویشی (SEM) تعیین گردید. نمونه های تست خواص فیزیکومکانیکی، پس از آماده سازی و پراس در ابعاد استاندارد، در یک کوره صنعتی و تحت دمای حداکثر 1200 درجه سانتیگراد پخته شدند. به منظور بررسی خصوصیات سرامیکی بعد از پخت بال کلی های مورد مطالعه، تست های تعیین انقباض خطی، جذب آب، رنگ بعد از پخت و استحکام خمشی بعد از پخت بر روی آنها انجام شد. بررسی های کانی شناختی انجام شده نشان داد که کانی های اصلی بال کلی های مورد مطالعه عبارتند از کائولینیت، ایلیت و کوارتز دیزدانه همراه با مقادیر متنوعی از مواد آلی (کربن دار) و نیز مقادیر کمتری از کانی های پیروفیلیت، آناتاز، دیاسپور و ژیپس، نتایج آنالیزهای شیمیایی انجام شده مشخص نمود که تفاوت های قابل توجهی بین انواع بال کلی وجود دارد. به عنوان یک نتیجه گیری کلی می توان چنین اظهار داشت که بال کلی های مورد مطالعه دارای مقادیر SiO2 بالا حدوداً بین 62/5% تا 72/6% ، مقادیر Al2O3 پائین تا متوسط حدوداً 16% تا 21/6%، مقادیر LOI پائین تا بالا در حدود 5/7% تا 7/5% و مقادیر SO3 متوسط بین حدود 0/3 تا 1% می باشند. مقادیر میانگین Fe2O3, CaO, K2O, Na2O و TiO2 آنها بترتیب حدود 0/5%، 2/3%، 0/4%، 1/1% و ¼% است. تست های فیزیکومکانیکی انجام شده نشان داد که بال کلی های دارای رنگهای متنوع (مشتمل بر بال کلی های خاکستری روشن، خاکستری تیره و سیاه رنگ)، خصوصیات تکنولوژیکی متفاوتی دارند. همچنین، نتایج این تست ها ثابت نمود که بال کلی های طبس به عنوان ذخایر قابل اطمینانی برای تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع سرامیک در حال رشد کشور مطرح می باشند.