تضمینات دادرسی منصفانه در قلمروی بزهکاری نوجوانان با نگاهی به اسناد بین المللی

اطفال و نوجوانان به مثابه افراد فاقد مسیولیت کیفری با ارتکاب جرم وارد فرایند کیفری می شوند. گرچه که بر اساس اصول مسلم حقوق کیفری، طفولیت از اسباب مانع مسیولیت کیفری است، اما ورود طفل به فرایند کیفری ممکن است خلاها و چالش هایی را برای وی به وجود آورد. بر اساس مطالعات انجام شده، ورود کودکان و نوجوانان به فرایند کیفری و برخوردهای رسمی نظام کیفری با آن ها، پیامدهای روحی و عاطفی بسیاری را برای آن ها به همراه خواهد داشت. در کنار آن، پاسخ دهی رسمی در قلمروی عدالت کودکان موجب می شود تا آن ها از سنین پایین تر وارد نظام رسمی کیفری شده و سن آغاز بزهکاری آن ها کاهش یابد. از این رو، ضرورت دادرسی منصفانه در قلمروی عدالت کیفری اطفال و نوجوانان به مثابه یک امر مسلم در قواعد و اسناد بین المللی هم چون کنوانسیون حقوق کودک و قواعد حداقلی استاندارد برای عدالت نوجوانان به رسمیت شناخته شده است. تتبع در اسناد بین المللی نشان می دهد که تضمینات دادرسی منصفانه در بزهکاری کودکان و نوجوانان از طریق راهبردهایی چون تشکیل دادگاه های خاص، ضرورت حضور والدین در دادرسی ها، محدودیت در بازداشت موقت، غیرعلنی بودن جلسات رسیدگی و ضرورت تشکیل پرونده شخصیت میسر می شود. با این حال، یافته های این پژوهش نشان می دهد که نظام کیفری ایران در قبال دادرسی اطفال و نوجوانان با ارایه رویکردهای نوین در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 درصدد حرکت به سوی رویکردهای جهانی عدالت کودکان است.

کلیدواژه ها:

عدالت نوجوانان ، دادرسی کیفری ، رویکرد افتراقی ، دادرسی منصفانه ، دادگاه های خاص