مروری بر خواص دارویی و اثرات فارماکولوژیک گیاه دارویی اسفرزه

اسفرزه با نام علمی Plantago ovata گیاهی است علفی، چند ساله و به ارتفاع تا 10 سانتی متر. برگهای این گیاه کشیده، باریک، نوک تیز و کرک داراست که به علت فقدان ساقه، از روی زمین منشعب شدهاند. گلهای اسفرزه کوچک، سفید رنگ به صورت اجتماع سنبله و به حالت استوانه ای به ارتفاع تا 2 سانتی متر بر روی دم گلهایی به طول تا 9 سانتی متر قرار گرفته اند .قسمت مورد استفاده ی گیاه، دانه های آن است که قایقی شکل و به طول تا سه میلیمتر هستند . دانه های گیاه به رنگ خاکستری مایل به صورتی بوده که دارای خطی قهوه ای رنگ در طول قسمت مقعر میباشند. زمان جمع آوری این دانه ها، اواسط تابستان میباشد. موسیلاژ به میزان 20 تا 30 درصد، بر روی دانه ها قرار گرفته است که در اثر هیدرولیز تولید دگزیلوزان، آرابینوز، د -گاالکتوز، د - گاالکتورونیک اسید مینماید. همچنین دانه ها دارای روغن ثابت، پروتئین و مقدار بسیار کمی از ایریدوئید از جمله آکوبین هستند. موسیالژ سطح دانه ها، حاوی تا 85 درصد آرابینوکسیالز و مقدار کمی رامنوز میباشد. مهمترین اثر اسفرزه، رفع یبوست است .برای درمان این بیماری باید دانه ها با مقدار زیادی آب یا مایعات مصرف شود؛ چرا که موسیلاژ سطح دانه ها، برای حجیم شدن، احتیاج به آب زیادی دارد تا عملکرد آن به حداکثر برسد. هر دانه 10 برابر حجم خودش متورم میشود و به شکل لعابی ژلاتینی درمی آید و این لعاب منشاء شفابخشی آن در موارد اسهال و یبوست میباشد. اثر دیگر آن، کاهش کلسترول و چربی خون است. آزمایشها نشان داده است که مصرف روزانه، 15 گرم از اسفرزه در مدت دو هفته، میتواند باعث کاهش 5 درصد کلسترول گردد. آثار دیگر اسفرزه، شامل اثرات ضد سرفه و ضد التهاب دستگاه گوارش است.

کلیدواژه ها:

خواص دارویی ، فارماکولوژیک ، اسفرزه