ارزیابی و تحلیل معیارهای پایداری در مدیریت کیفی رودخانه‎

بدون شک مدیریت کیفی یکی از اصلی‌ترین مسائل مربوط به منابع آب می‌باشد. از مهمترین منابع آبی می‌توان به رودخانه‌ها اشاره کرد که ارزیابی و کنترل کیفی آنها با استفاده از روشهای نوین و کارآمد از نیازها و دغدغه‌های مدیریت منابع آب کشور است. در این تحقیق یک روش مناسب برای تعیین حد کیفی استاندارد سیستم رودخانه با در نظر گرفتن معیارهای پایداری آن بیان شده است. ازمهمترین معیارهای پایداری قابلیت اطمینان است. با محاسبة قابلیت اطمینان میتوان پی برد چه حدی از استاندارد کیفیت تأمین شده و برای اعمال تغییرات در سطح کیفیت موجود یا رعایت یک محدودة مشخص از تغییرات احتمالی کیفیت آب، چه راهکارهای مدیریتی باید اتخاذ گردد. در این تحقیق رودخانه کارون بعنوان مورد مطالعاتی انتخاب گردیده است. از میان شاخصهای کیفی موجود، دو شاخص اکسیژن محلول [DO] و شاخص نیاز بیولوژیکی اکسیژن [BOD] بوسیلة مدل شبیه‌ساز Qual2e، شبیه‌سازی شده است. نتایج حاصل از شبیه‌سازی با روش پیشنهادی لاکس برای محاسبة قابلیت اطمینان و همچنین روش قابلیت اطمینان مرتبة اول [FORM] مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد در سیستم کیفی رودخانه کارون، قابلیت اطمینان شاخص BOD برای استاندارد کمتر از 2 میلی‌گرم بر لیتر بالای 90 درصد و برای استاندارد بیشتر از 4 میلی‌گرم بر لیتر زیر 10 درصد است. همچنین قابلیت اطمینان شاخص DO برای استاندارد کمتر از 6 میلی‌گرم بر لیتر در حد نسبتاً خوبی ( بالای 80 درصد) می‌باشد. تفاوت نتایج حاصل از دو روش لاکـس و FORM در بیشتــرین حــالـت 5 درصد و در کمترین حالت 1 درصد بوده که این میزان تفاوت ناچیزی است. نهایتاً اینکه مطالعة روند تغییرات سطوح معیار مذکور در سیستم دارای منافع متعددی از قبیل ارزیابی عملکردهای قبلی و کاربرد آن برای پیش‌بینی آینده است و موجب بهسازیها و رفتارهای مؤثر و مناسبی در عملکرد و کنترل سیستم رودخانه و یا بهبود وضعیت موجود آن است.

کلیدواژه ها:

معیارهای پایداری ، قابلیت اطمینان ، اکسیژن محلول ، اکسیژن مورد نیاز بیولوژیکی