تحلیل برجستگیهای مسمط وطنی ملکالشعرای بهار با رویکرد صورتگرایی

وطن: از مضامین مهم و اساسی در شعر دوران مشروطیت بودهاست. شاعران بنا به مقتضای انقلاب و مخاطبان خود (عامه مردم) از قالبهای خاصی برای سرودن وطنیات بهرهبردهاند. در این میان، بهار نیز یکی از تاثیگذار ترین شاعران دوران مشروطه است که اشعار سوزناک و موثری برای وطن سروده است یکی از سرودههای وطنی این شاعر مسمطی است که وی به هنگامی که مشروطه هنوز قوام لازم را به خود نگرفته بودکشور را خطر هرج و مرج تهدید میکرد سروده است از آنجا که این مسمط وطنی ازسرودههای تاثیرگذار و موفق او در عصر مشروطه است. لذا این نیاز احساس شد تا این مسمط از لحاظ فرم و شکل تجزیه و تحلیل بشود. برای این منظور نظریههای صورتگرایی به کار گرفته شد. و با توسل به این نظریهها وجوه مختلف هماهنگی صورت و محتوا در این مسمط بررسی گردید. یکی از روشهای کشف زیباییهای آثار ادبی، کشف فراهنجاریها و قاعده افزاییها از بررسی فرم و شکل این آثار بهدست میآید. اگر این هماهنگیها با محتوای متن نیز همخوانی داشتهباشد؛ ادبیت اثر را به حد اعلای خود ارتقا مطالعه کردهاست. پژوهش حاضر بهار میدهد. بر این اساس، جستار حاضر، عناصر آشناییزدا و برجستهساز را در مسمط وطنی نشان میدهد که شاعر با بهرهگیری از قاعدهافزاییها در قالب توازنهای آوایی کمی و کیفی از طریق انواع تکرار در سطوح مختلف، کلام خویش را برجسته کرده و شکل و فرمی منسجم به آن دادهاست همچنین وی با کاربرد عناصر ادبی و با کاستن از قواعد حاکم بر نظام زبان، کلام خویش را به سوی فراهنجاری سوق داده و ساختاری مناسب با موضوع ایجاد کردهاست. تصویرسازی و شروع مناسب برای زمینهسازی ورود به موضوع شعر شگردی است که این شاعر در آغاز این مسمط و در بند اول آن به کار برده و بدین ترتیب زمینه روحی و روانی لازم را به فراخور محتوای پیام شعر فراهم نموده است.

کلیدواژه ها:

صورتگرایی ، برجستهسازی ، شعر مشروطه ، ملکالشعرای بهار ، مسمط وطنی