معماری اقلیمی بازارهای سنتی - تحقیق میدانی در بازار قیصریه اصفهان

معمای سنتی ایران، حاوی درس های آموزنده ای در زمینه های مختلف مرتبط با معماری است؛ که یکی از نکات قابل تأمل در این زمینه، شگردهای به کاررفته در ساختار بازارهای شهرهای مجاور کویر است که علی رغم شرایط اقلیمی گرم و خشک این مناطق، امکان گذران زندگی و تجارت امن، راحت و پایدار را برای صدها سال فراهم کرده است. مقاله حاضر بر اساس مطالعات میدانی بخشی از بازار قیصریه ی اصفهان در اوج گرمای تابستان، در روز 11 ماه شهریور سال 1393، در سه مرحله ی زمانی صبح (9:30)، بعد از ظهر (15:30) و عصر (18:30)، به مطالعه ی این شگرها به کمک علم معماری همسازی با اقلیم پرداخته است. داده های میدانی توسط دستگاه های هواشناسی سیار و ثابت WBGT, Hot Wire و Data Logger که قادر به برداشت آمار دما، رطوبت و باد است. گردآوری و سپس با انتقال داده ها به ابزار CBE Thermal Comfort Tool for ASHRAE 55، میزان انطباق شرایط اقلیمی در هر فضا با استاندارد ASHRAE55 سنجیده و نتایج این انطباق و میزان شرایط آسایش فضاها بر اساس این استاندارد، بر روی نمودار سایکرومتریک ارائه شد. در انتها مقایسه این نتایج با داده های بلند مدت و کوتاه مدت ایستگاه هواشناسی اصفهان نشان داد که راهکارهای معماری به کاررفته در هر فضا به عنوان اصول طراحی همساز با اقلیم گرم و خشک، از جمله افزایش ارتفاع تیمچه و چهارسوق ها و استفاده از نورگیر سقفی و بازشوهای متعدد در سقف آنها، جهت گیری مناسب ورودی ها و فضاهای پر و خالی بازار و سلسله مرتب قرارگیری آنها نسبت به هم، وجود رواق و سایه بان های موقت و حضور حوض و درختان در قسمت میانی فضاها، وضعیت اقلیم خرد را نسبت به اقلیم محلی، اقلیم کوتاه مدت و اقلیم بلند مدت شهر تا میزان رسیدن به شرایط آسایش حرارتی تعدیل کرده است.

کلیدواژه ها:

بازارهای سنتی ، اقلیم گرم و خشک ، عملکرد اقلیمی ، شرایط آسایش حرارتی