بررسی نقش شبک ههای اکولوژیکی در پایداری مناطق کلان شهری کشور

یکی از عوامل مهم در ناپایداری بسیاری از شهرهای کنونی ما عدم توجه به اهمیت بخش زیربنایی یا بستر طبیعی شهر و نقش آن در توسعه شهری است. این سهل انگاری سبب شده تا مسائل محیط طبیعی شهر در کنار سایر مسائل توسعه در طرح ها و برنامه ها مدنظر قرار گیرد و نقش تعیین کنندگی آن به حاشیه رانده شود. شهر مجموع های پیچیده از فرآیندهای زیستی/ اجتماعی/ اقتصادی است، که بر یک بستر طبیعی خاص شکل می گیرد. گسیختگ یها و انقطاعات اکولوژیکی در این بستر طبیعی که عمدتاً به دلیل توسعه به وجود می آیند، موجب اختلال در فرآیندهای زیستی و ضررهای جبران ناپذیر در بلندمدت در زندگی اجتماعی و اقتصادی شهری م یشود. این مقاله با استفاده از رویکرد اکولوژی منظر، به بررسی شبک ههای اکولوژیکی در سه منطقه کلان شهری کشور درتهران، اصفهان و تبریز م یپردازد. در این راستا، وضعیت موجود دالان ها و لک ههای سبز طبیعی (رودخانه ها، مسی لها، پارک های شهری و مناطق جنگلی) و دالان ها و لک ههای مصنوع (را هها و معابر اصلی شهر و بخش های ساخت هشده) و ارتباطات و گسیختگی آنها، از طریق تحلیل الگوهای مربوطه مورد بررسی قرار می گیرد. سپس توان ها و محدودی تهای طبیعی و مصنوع شهرهای مورد مطالعه، بررسی و تحلیل م یشود، تا نقش شبکه های اکولوژیکی در ایجاد پایداری و ناپایداری محیط شهری مشخص گردد. سپس با استفاده از اصول اکولوژی منظر شامل تناسبات ساختاری، ارتباط مناسب اجزای بستر طبیعی با اجزای بستر مصنوع، چگونگی جبران تخریبات محیطی و کاربرد استفاده از الگوها و فرآیندهای اجتناب ناپذیر تشکی لدهنده منظر، راهبردهای کلی در زمینه بهبود ساختار و عملکرد لکه ها و دالان های اکولوژیک مناطق کلان شهری کشور که با توسعه شهری ب یرویه روبه رو هستند، ارائه خواهد شد. در انتها، راهکارهای برنامه ریزی و مدیریتی تدوی نشده برای کلان شهرهای مورد مطالعه، پیش زمینه و بستر لازم برای ارائه برنام هها و طرح های شهری را فراهم می کنند.

کلیدواژه ها:

شبکه اکولوژیکی ، اکولوژی منظر ، کلان شهرها ، پایداری ، ایران