بررسی خصوصیات خاک های مناطق خشک و نقش آنها در رشد گونه های گیاهی کویری و راهبردهای لازم برای توسعه پایدار (Sustainable Development) (مطالعه موردی: کویر خوریان، سمنان)

امروزه خاک های شور حدوداً 15 درصد از از سطح کل کشور را تشکیل می دهند. شناخت این خاک ها و اصلاح و بکارگیری آن ها جهت کاربری های مختلف از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چون نقش مهمی در رشد و توسعه گیاهان دارند. از این رو اقدام به مطالعه خاک های حاشیه کویر خوریان سمنان از جهت کیفی و کمی پرداختیم. ابتدا جهت بررسی خاک، نقشه پوشش گیاهی تهیه و بر روی نقشه زمین شناسی قرار داده شد و 10 واحدهای کاری به دست آمد، سپس نمونه خاک از درون واحدها گرفته شد. عوامل فیزیکی-شیمیایی مختلفی از جمله شوری، درصد گچ، کاتیون ها وآنیون های محلول، ماده آلی، درصد آهک و غیره از عمق های 0-15، 15-50، 50-80 تیپ های گیاهی در اسفندماه ومرداد ماه تعیین گردید. نتایج نشان داد که هرچه از پایین دست به سمت به بالادست منطقه حرکت می رویم، میزان سدیم، منیزیم، سولفات، پ.اچ، کلر، کربنات و بی کربنات ها، درصد آهک معادل، نسبت جذبی سدیم، ظرفیت تبادل کاتیونی خاک کاهش یافته و درصد کلسیم زیاد می شود، البته بافت نیز از لومی رسی شنی به شنی لومی تغییر می یابد. مهم ترین عوامل جهت تفکیک تیپ های گیاهی(گنگ، کلیای سیاه، اشنان-درمنه و درمنه) با استفاده از تجزیه مولفه اصلی و روابط آماری، ویژگی های خاکی( از جمله شوری، درصد رس و کلر) و عمق آب زیرزمینی می باشند. خاک نیز از نظر رده بندی در زیر گروهTypic EndoAquent قرار گرفت و تشریح پروفیل شد. طبق نتایج، خاک برای کشاورزی دیم اصلاً مناسب نبوده و برای کشت آبی در کلاس بسیار بد(کلاس V) قرار گرفت. از این رو صرفاً زیستگاهی برای گیاهان هالوفیت بوده و جهت تقویت اکوسیستم مرتعی مناسب می باشد. بنابراین بهتر است اکوسیستم فقیر منطقه را به جهت جلوگیری از فرسایش بادی، توسعه پایدار خاک، تنوع و غیره با کاشت گیاهان هالوفیت سازگار غنا بخشید، که ما نیز برای تحقق این امر، 8 گیاه مرتعی را با توجه به بررسی 14 عامل سازگاری آن ها در منطقه پیشنهاد نمودیم.

کلیدواژه ها:

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ، گونه های کویری ، کویر خوریان ، سمنان