اثر فعالیتهای توسعه انسانی بر روی تالاب های پارک ملی کویر

در فاصله بین کوه های زاگرس و البرز جنوبی و زاگرس و کوه های غرب افغانستان دو کویر بزرگ ایران شکل گرفته اند. مکان قرارگیری کشور ایران از نظر عرض جغرافیایی به گونه ای است که در هر جایی ک ه مناطق کوهستانی در آن شکل نگرفته ویژگی های کلماتیکی کویری در آن پدیدار شده است درواقع کویری بودن این ناحیه و لوت حاصل قرارگیری آن در عرض جغرافیای است نه ثمره فعالیت های مخرب استانی، بنابراین کویر شکل طبیعی بخش قابل توجهی از اکوسیستم سرزمین ما محسوب می گردد و در طی تاریخ طبیعی خودش از شروع خلقت گیاهی و جانوری، چهره ای خاص و مخصوص به خود و متفاوت با سایر اکوسیستم های طبیعی کشور را درون خود جای داده است. بارش در مناطق کویری بسیار کم است ( زیر ۲۰۰ میلی لیتر درسال ) و طبعًا منابع آبی حتی در حد قلیل اهم از به هنگام یا نابهنگام برای کویر و اکوسیستم کویری غنیمت شمرده می شود. جمع کثیری از گونه های گیاهی و حتی تعدادی نیز از گونه های جانوری بخش قابل ملاحظه ای از چرخه زندگی خود را در طول همین دوره کوتاه بارش و یا تامین آب توسط منابع آبی فصلی و یا دائمی جاری در کویر سپری می نمایند. بنابراین اگر اکوسیستم را یک واحد زنده مشتمل بر عوامل محیطی زنده (گیاهی و جانوری ) و عوامل فیزیکی غیرزنده بدانیم برای بقاء و استمرار همه اجزای آن ضرورت دارد آب به عنوان یک منبع حیاتی و آغازکننده حیات گیاهی و منبع انرژ یساز وجود داشته باشد و در زمان نیاز در دسترس باشد. منابع آبی گوناگونی به سمت دشت کویر از البرز شرقی و مرکزی جاری اند، از شمال غرب رودخانه کرج و از جهت شمال و شمال شرق رودخانه جاجرود پس از جمع آوری آب های سطحی تهران، ورامین و پاکدشت به دشت مسیله در ابتدای پارک وارد می گردد. نکته حا ئز اهمیت آنکه حیات این ناحیه به دو پارامتر کمیت و کیفیت آب تالاب وابسته است علی الخصوص آنکه تالاب بند علی خان بخشی از منطقه حفاظت شده کویر (ذخیره ژنتیکی کویر ) و یکی از منابع آبی مهم آن را تشکیل می دهد. عبور آب رودخانه های منتهی به تالاب از مراکز شهری، صنع تی و مناطق دارای توسعه کشاورزی منجر به نزول کمی و کیفی آن و خارج شدن آن از چرخه طبیعی منطقه کویری می گردد . وضعیت منطقه کویر، تالاب بند علی خان و رودخانه های منتهی به کویر در تصویر زیر نشان داده شده است.

کلیدواژه ها:

پارک ملی کویر ، بند علیخان ، ذخیره ژنتیکی ، تالاب