بررسی مفهوم شفافیت در خانه های سنتی قاجار در شهر کاشان

شفافیت جزء مفاهیمی است که دارای برداشت های نا همگونی است.درطول تاریخ، معماران سعی می کردند با کم کرده ماده و افزایش فضا، به سمت شفافیت حرکت کنند،که درمعماری خانه های سنتی ایرانی به وضوح قابل مشاهده است. امروزه درشهرکاشان خانه های شاخص تاریخی زیادی ثبت میراث فرهنگی کشور شده اند.که بیشترآن ها دردوره قاجار می باشند. بررسی ها نشان می دهدتاکنون با وجود نقش،تنوع و ویژگی های خاص این خانه ها، مطالعات کاملی درباره آنهاصورت نگرفته است.به همین دلیل این سوال مطرح است که شاخصه های شفافیت درمعماری خانه های ایرانی چیست و این شاخصه ها درخانه های دوره قاجارکاشان به چه صورت نمود پیدا کرده است اهمیت این موضوع، بیشتر از آن روست که بابررسی شاخص های شفافیت دردوره قاجار، مبانی شکل گیری این مفهوم و انواع آن با هدف تعریف دقیقی از آن تبیین گردد. در پژوهش حاضر از روش کیفی استفاده شده است،و اطلاعات آن ازطریق مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسنادومدارک مکتوب بهره گرفته شده است.درابتدابه بیان سه موضوع شفافیت ،فضاوتداوم فضایی می پردازدو سپس به تحلیل عناصر شفافیت بصری و حرکتی و عناصر شاخص شفافیت در نمونه های موردی پرداخته و در نهایت به تبیین و ارزیابی شفافیت معماری خانه های سنتی ایرانی می پردازد. در بررسی دستاورد های پژوهش حاضر به این نکته می توان اشاره کردکه آنچه تحت عنوان مفهوم شفافیت در دوره قاجار به کار رفته است، براساس شفافیت بصری و حرکتی می باشد.و معماران ایرانی بیشترسعی می کردند ازشفافیت سطوح به شکل فخرومدین،هورنو،پنجره های ارسی، فضاهای سه دری و پنج دری برای برقراری ارتباط بین داخل وخارج استفاده کنند.درروند تکاملی معماری خانه های ایرانی،کم کردن توده وجرم ساختمان و افزودن به فضای مفید بوده است.سیرتکاملی معماری ایرانی ازسادگی به پیچیدگی می باشد،که همه این ها نشان ازشفافیت پدیداری(محوریت و تداوم دید،لایه بندی پرده های دید، اختلاف سطح و پیوستگی فضایی)است.

کلیدواژه ها:

اصل شفافیت ، شفافیت بصری و حرکتی ، ساختار فضایی ، معماری سنتی ایران ، خانه های دوره قاجار کاشان