معافیت از پرداخت هزینه دادرسی در حقوق ایران

از آنجا که در هر دادرسی، هدف نهایی اجرای عدالت و ایجاد نظم در جامعه می باشد، دادرسی عادلانه یکی از شاخص های سنجش توسعه قضایی هر جامعه به شمار می رود. لذا قانون گذاران در جوامع مختلف در صدد هرچه بهتر شدن محاکم و اجرای بهتر عدالت هستند. با توجه به آنچه گذشت؛ اخذ هزینه دادرسی از اصحاب دعوا با تمام ویژگی ها و مزیت هایی که بر آن مترتب است، می تواند مانعی بزرگ در راه اجرای عدالت و توسعه قضایی ایجاد نماید. درحالی که برطرف نمودن موانع دادرسی در پیمان ها و معاهدات بین المللی و حتی قوانی اساسی بعضی کشورها از جمله در اصل 34 قانون اساسی ایران مورد تاکید قرار گرفته است. نکته قابل توجه تر اینکه قانون گذاران در پاره ای از موارد، اشخاص، ارگانها و دولت را از پرداخت هزینه های دادرسی معاف نموده اند که این امر در نوبه خود با تمام محاسن و معایبی که باخود به همراه دارد، در به چالش کشیدن عدالت و ایجاد نظم در جامعه از اخذ هزینه دادرسی نیز پیشی می گیرد. در ادامه نیز آراء وحدت رویه و نظریات مشورتی نیز به کمک قانون گذار آمده و با تفاسیر و نظریات کارشناسی خود، اکثر معافیت ها را منسوخ اعلام نمودند. اما دولت ها با قوانین بودجه و ارگان ها نیز با طرح ها و لوایح قانونی دست بکار شده و یکی پس از دیگری، اقدام به کسب معافیت های جدید نمودند. لذا باتوجه به فراز و فرودهای فراوان و ضرورت شناخت سیاست تقنینی کشور، به بررسی این مقوله در قوانین موضوعه می پردازیم.

کلیدواژه ها:

هزینه دادرسی ، معافیت دولت ، عدم معافیت دولت