تاثیر فضایل و رذایل اخلاقی برادراکات با تاکید بر آراء علامه طباطبایی ره

تاثیر عوامل غیر معرفتی افعال، عواطف، احساسات و ... بر معرفت همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان و حتی غیر مسلمان بوده است. فیلسوفان مسلمان براساس آن که تحقق معرفت به ویژه ادراکات کلی و عقلی را منوط به اتصال یا اتحاد نفس با عقل فعال میدانسته بر نفش تزکیه نفس و طهارت باطن در د ستیابی به حقایق معرفتی تاکید میکردهاند. علامه طباطبایی این مسیله را در بحثهای تفسیری و فلسفی خود در موارد بسیار زیاد مورد توجه قرار دادهاند. این مقاله بر آن است ضمن نگاهی به آراء و مبانی رابطه اخلاق و معرفت در فلسفه اسلامی، مبانی فلسفی بحث را بهطور خاص در مکتب علامه طباطبایی بررسی کند. یکی از نوآوریهای مهم علامه در حوزه معرفتشناسی، تبیین چگونگی تحقق معارف حصولی است. بر اساس این تبیین مواجهه با شیء مادی موجب استعداد نفس برای مشاهده حضوری وجود مثالی یا عقلی آن شیء در عالم مثال یا عقل میگردد و صورت ذهنیه شیء مادی درواقع موجود مستقل مثالی یا عقلی شی مادی، و یا صورتی برگرفته از آن موجود مستقل است بنابر دو تفسیری که شارحان فلسفه علامه از کلام وی کردهاند در هر دو صورت کیفیت توجه نفس بهوجود مثالی یا عقلی با فضایل و رذایل اخلاقی کاملا0 مرتبط است.

کلیدواژه ها:

معرفت حصولی ، معرفت حضوری ، نفس ، عالم عقل و مثال ، فضایل و رذایل اخلاقی