کاربرد زمین آمار در پهنه بندی شدت های خشکسالی مطالعه موردی(حوزه آبخیز دریاچه ارومیه واقع در استان کردستان)

پدیدهی خشکسالی یکی از مهمترین بلایای طبیعی است که بسیاری از کشورها را تحت تاثیر خود قرار داده و باعث بروز بسیاری دشواریها از جمله مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و غیره شده است. آگاهی از وضعیت خشکسالی، با پیش بینی و پهنهبندی شدت خشکسالی می تواند خطر زیان های ناشی از این پدیده را تا حد شایان توجهی کاهش دهد. هدف از انجام این پژوهش، شناخت و آگاهی از رویدادهای خشکسالی که در این منطقه اتفاق افتاده و نیز پیشبینی رویدادهای آتی است میباشد. در این مطالعه بخشی از دریاچه ارومیه واقع در استان کردستان به مساحت 5320 کیلومتر مربع میباشد که در شمال غرب استان می باشد مورد بررسی قرار گرفت.در این پژوهش، با استفاده از دادههای بارندگی سالانه ایستگاههای سینوپتیک و باران سنجی منطقه مورد مطالعه، وقایع خشکسالی با استفاده از نمایه شاخص بارش استاندارد تعیین گردید. با استفاده از روش های زمین آماری کریجینگ ساده، کریجینگ معمولی و روش عکس فاصله با درجات 1 تا 2 ، نقشه های شدت خشکسالی های رخ داده در استان کردستان با استفاده از شاخص درصد بارش استاندارد در هر سال آماری تهیه گردید. نتایج براساس معیار RMSE و MAE نشان داد که در بین روش های میان یابی، روش هایی که RMSE و MAE پایین تری دارند دقیق ترین بوده و به عنوان مناسب ترین روش جهت تهیه نقشه شدت خشکسالی استان کردستان در هر سال آماری انتخاب گردید. نتایج نشان داد که با استفاده از شاخص SPI در اکثر سال های آماری روش عکس فاصله بر روش های زمین آماری (کریجینگ) ارجحیت داشت؛ و دارای کمترین واریانس می باشد نتایج نشان داد که هر چند سال یک خشکسالی به وقوع پیوسته است. شدید ترین خشکسالی های به وقوع پیوسته در کل منطقه مربوط به سال های 67 و 68 و 70 و 77 و 78 و 87 و 92 می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده، بیشترین تعداد خشکسالی ها برای ایستگاه رحیم آباد با تعداد 9 واقعه و مربوط به مقیاس 12 ماهه مشاهده گردید. بررسی دوره های خشک با استفاده از شاخص SPI در سطح منطقه نشان داد که در سالهای اخیر، ضمن افزایش تداوم خشکی ها تا حدودی از شدت آنها کاسته شده است

کلیدواژه ها:

زمین آمار ، پهنه بندی ، خشکسالی ، حوزه دریاچه ارومیه