مقایسه روش ارزیابی توان اکولوژیکی با وضعیت موجود استفاده از سرزمین (مطالعه موردی: حوزه های کهک و کبار قم)

بهره برداری بهینه و اصولی از منابع طبیعی سرزمین و ساماندهی کاربری اراضی بر اساس توان طبیعی (اکولوژیکی ) آن، نقش مهمی در مدیریت حوزه های آبخیز و جلوگیری از تخریب محیط زیست در راستای توسعه پایدار دارد. این تحقیق با هدف مشخص نمودن تفاوت ها و مغایرت های روش ارزیابی توان اکولوژیکی با وضعیت موجود استفاده از سرزمین انجام شده است. ارزیابی توان اکولوژیکی یکی از روش های تعیین کاربری های بهینه اراضی است که در آن ابتدا با تهیه نقشه یگان های زیست محیطی که از تلفیق نقشه های طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، خاک و پوشش گیاهی بدست می آید و سپس با تجزیه و تحلیل سیستمی عوامل پایدار و ناپایدار اکولوژیکی سرزمین، توان انواع کاربری ها، ارزیابی می گردد. در تحقیق حاضر با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (نرم افزار ILWIS) و به روش فوق، نقشه یگانهای زیست محیطی حوزه آبخیز کهک – کبار قم با تعداد 200 واحد و پس از تلفیق نقشه های لازم و تصحیح آنها تهیه شد. سپس با مقایسه مدل ریاضی کاربری های کشاورزی، مرتعداری، جنگلداری ، توسعه شهری و روستایی، تفرج متمرکز، تفرج گسترده ، آبزی پروری و حفاظت با یگانهای زیست محیطی، توان اکولوژیکی واحدهای مزبور ارزیابی و نقشه بندی گردید.پس از ارزیابی توان اکولوژیکی کاربری ها،برای انتخاب بهترین گزینه ها در واحد سرزمین و ساماندهی کاربری ها، تعیین اولویت کاربری ها انجام پذیرفت و نقشه آن با ترکیب 14 طبقه توان کاربری مختلف تهیه گردید. با مقایسه نقشه اولویت کاربری ها با نقشه کاربری فعلی، مشخص گردید که از مجموع 72221 هکتار اراضی تعیین اولویت شده حوزه آبخیز کهک – کبار قم ، تنها حدود 36780 هکتار (معادل 50/92 درصد) دارای انطباق نسبتا کامل با استفاده های فعلی از اراضی ، 9372 هکتار (معادل 12/98 درصد) دارای انطباق متوسط، 400 هکتار (معادل 0/55 درصد) دارای انطباق نسبتا کم و 25670 هکتار (معادل 35/55 درصد) دارای انطباق بسیار کم با استفاده های فعلی از اراضی است.

کلیدواژه ها:

ارزیابی ، توان اکولوژیکی ، کاربری اراضی ، کهک قم