پراکنش آبکندها در اقالیم مختلف استان گلستان

آبکندهای استان گلستان با پراکنش در 12 اقلیم، مساحتی معادل 60536 هکتار را در بر می گیرد. اقلیم نیمه خشک سرد دربرگیرنده بخش اعظم آبکندهای گلستان است. آبکندهای مورد بررسی از ارتفاع صفر در اطراف دریاچه آلاگل (آق قلا) تا ارتفاع 640 متر از سطح دریا در غرب قره حاجی (کلاله) پراکنش دارند. دامنه بارندگی متوسط سالانه در مناطق آبکندی بین 200 میلی متر (آلاگل) تا 521/6 میلی متر (تمره قره قوزی) تغییر می کند. در بین مناطق منتخب آبکندی گلستان، عرب قره حاجی با 68/5 میلی متر دارای حداکثر باران روزانه در دوره آماری مورد تحقیق بوده اند. مناطق منتخب آبکندی استان گلستان دارای بافت عمدتا سیلتی لوم می باشند. آبکندها عمدتا جانبی بوده و در اطراف زهکشهای طبیعی منطقه ایجاد شده اند. تعداد بیشتری از آبکندهای مورد بررسی در خط القعر تپه ماهور ایجاد شده اند. پلان عمومی آبکندها از نوع خطی است. بخش اعظم آبکندها دارای پلان نوکدار و مدور در پیشانی خود بوده است. بخش اعظمی از آبکندها در مراتع و بقیه آنها در اراضی دیم ایجاد شده اند. علل عمده ایجاد آبکند شامل تخریب پوشش گیاهی، تغییر کاربری اراضی و احداث جاده ها مخصوصا خاکی می باشند. نسبت عرض فوقانی به عمق آبکند در مقطع 50% طول از پیشانی آبکند بین 1/34 تا 8/88 تغییر می کند. نسبتهای بالاتر عرض بالا به عمق در مراتع می تواند در تعیین اولویت های کنترل آن مورد استفاده قرار گیرد. آبکندهای مورد تحقیق از نظر عمق در کلاس متوسط و عمق سرآبکندها از 1 تا 10 متر تغییر می کند. نیمرخ پیشانی آبکندها عموما عمودی و شکل مقطع عرضی آبکندها بصورت یو شکل و ذوزنقه ای است.

کلیدواژه ها:

فرسایش آبکندی ، پایش ، توسعه آبکند ، استان گلستان