مالکیت مخازن مشترک و بهره برداری از این منابع با تاکیدی بر مخازن نفت و گاز مشترک

مخازن مشترک در واقع به مخازنی گفته میشود که در قلمروی سرزمینی دو یا چند کشور به صورت مشترک واقع گردیده است. یکی از جلوه های حاکمیتهای دولتها، حاکمیت و مالکیت آنها بر منابع طبیعی، و بهرهبرداری از منابع طبیعی واقع در قلمروی آنها اعم از خشکی، دریایی است. ازجمله مهم ترین منابع تحت حاکمیت دولت ها، مخازن نفت و گازمی باشد. هر دولتی درتلاش است به بهترین وجه ممکن از این منابع خدادادی و در عین حال تجدید ناپذیر بهره بهرداری نماید اما آغاز اختلافات از زمانی است که این منابع تجدید ناپذیر در مرز خشکی یا دریایی مشترک بین دو کشور واقع گردد که مبنای این مشکل به علت ویژگی طبیعینفت وگاز است. این منابع بر خلاف معادن جامد که به آسانی تحدید حدود می شوند به دلیل سیال بودن، مهاجرت می نمایند و با بهره برداری از آن توسط یک کشور در قلمروی سرزمینی خود،کل یا بخش قابل ملاحظهای از مخزن را که در کشور همسایه قرار گرفته است و جزئی از دارایی های آن کشور می شود را نیز بدون رضایت آن کشور مورد بهره برداری قرار میدهد. این عمل با توجه به اصل حاکمیت سرزمینی کشورها، وحدت و تمامیت سرزمینی و منع مداخله می تواند نوعی تجاوز خاموش یا پنهان به قلمروی سرزمینی کشور دیگر تلقی گردد واز سوی دیگر نمی توان کشور شریک را ازبهره برداری منبع مشترک نیز منع نمود. در این پژوهش سعی میگردد به این سوال اساسی پاسخ داد که راه های بهره برداری از مخازن مشترک چیست؟ و بهترین و مفیدترین راه بهره برداری از این مخازن چه میباشد؟ نتایج این پژوهش نشان میدهد که موافقتنامههای دوجانبه همکاری در اکتشاف و بهرهبرداری از منابع مشترک نفت و گاز که متعاقب درج گسترده شرط یافت شدن مخزن مشترک در موافقتنامههای تحدید حدود مرزی منعقد شده، مبین این است که دولتهای ذینفع برای قاعده حیازت در عرصه بینالمللی اعتباری قائل نیستند و بهترین گزینه را در مواجهه با چنین وضعیتهایی تنظیم موافقتنامههای همکاری برای بهرهبرداری از منابع نفت و گاز میدانند.

کلیدواژه ها:

مخازن مشترک ، بهره برداری ، قاعده حیازت ، نفت و گاز ، حقوق بین الملل