برآورد کشش های قیمتی ، درآمدی و متقاطع تقاضای انرژی ایران در فرآیند توسعه پایدار تحلیل کوتاه مدت و بلند مدت

رشد و توسعه اقتصادی از مهمترین اهداف پیش روی اقتصاد کشورهای مختلف است به طوری که همه منابع موجود در کشورها به کار گرفته می شود تا فعالیت های اقتصادی به این هدف دست یابد و در مسیر توسعه پایدار حرکت نماید . در این راستا حامل های انرژی نقش اساسی در توسعه پایدار جوامع بشری ایفا می کند و به مرور زمان اهمیت آنها در حیات اقتصادی و اجتماعی بشر گسترش می یابد . برای رسیدن به توسعه اقتصادی ، تجزیه و تحلیل رفتار مصرف حامل های انرژی از اهمیت ویژه ای برخودار است . لذا این مطالعه به دنبال تخمین کشش های قیمتی ، درآمدی و متقاطع توابع تقاضای هر یک از حامل های انرژی در اقتصاد ایران می باشد و در ادامه با تخمین کشش های بلند مدت مربوط به تقاضای کل انرژی سعی دارد تحلیل مقایسه ای ارائه نماید . حامل های اصلی مورد مطالعه شامل فرآورده های نفتی ، گاز طبیعی و برق می باشد که در مجموع حدود 98/41% کل مصرف انرژی در کشور ایران را تشکیل می دهند و نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایفا می نمایند . دوره زمانی مورد مطالعه ، از سال 1357 تا 1384 می باشد . در تحلیل بلند مدت با استفاده از مدل ARDL یا الگوی خود توضیح با وقفه های توزیعی و در تحلیل کوتاه مدت با استفاده از مدل تصحیح خطا یا ECM کشش های مورد برآورد قرار می گیرند . در این مطالعه متغیرهای مجازی جنگ خلیج فارس و جنگ ایران و عراق گردیده و اثرات آن ها روی توابع تقاضای هر یک از حامل های انرژی مورد بررسی قرار گرفته است . نتایج مطالعه نشان می دهد که براساس آزمون رابطه بلند مدت میان متغیرها وجود دارد . مقاله در تحلیل کوتاه مدت این نتیجه را حاصل نموده که تغییرات قیمت و درآمد می تواند منجر به واکنش های منطقی در تقاضای کل انرژی و تقاضای حامل های انرژی شود کشش های متقاطع نیز نشان می دهند که در برخی حامل های انرژی ناسازگاری نسبت به جانشین حامل های دیگر انرژی وجود دارد . در تحلیل بلند مدت نتایج نشان می دهد که تقاضای کل و حامل های انرژی نسبت به تغییرات قیمت و در آمد رفتار منطقی را از خود نشان نمی دهد . کشش های متقاطع نیز نشان دادند که حامل های انرژی به صورت مکمل یا جانشین رفتار منطقی از خود بروز نمی دهند و مصرف داخلی آنها براساس سیاست ها شکل می گیرد . نتایج در مورد ورود متغیرهای مجازی جنگ ایران و عراق و جنگ خلیج فارس نشان داد که تاثیرات اتفاقات سیاسی مذکور اثری معکوس و معنی دار بر تقاضای انرژی ایران به صورت کل و تفکیک شده بر جای گذاشته است . شدت این مسئله در مورد جنگ خلیج فارس بیشتر به چشم می خورد .

کلیدواژه ها:

توسعه پایدار ، کشش قیمتی تقاضای انرژی ، کشش درآمدی تقاضای انرژی ، کشش متقاطع تقاضای انرژی ، کشش های کوتاه مدت و بلند مدت ، الگوی خود توضیح با وقفه های توزیعی (ARDL) ، سازو کار تصیح خطا (ECM)