بهبود سامانه تولید، توزیع و مصرف کودهای شیمیایی در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای وتغییر اقلیم

انتشار گازهای گلخان های ناشی از فعالیتهای بشری، از جمله عوامل تغییر اقلیم و گرمایش زمین به شمار می رود. اگرچه بخش کشاورزی تنها انتشار 12-10 درصد کل گازهای گلخان های در جهان را به عهده دارد اما منشا اصلی گازهای گلخان های غیر از دی اکسید کربن، اکسید نیتروس( 60 درصد) و متان( 50 درصد) م یباشد. بر اساس برآورد انجام گرفته در ایران 7 درصد کل گازهای گلخانه ای(بالغ بر 417.012 گیگا گرم معادل دی اکسید کربن) و مقدار 54/22 مگا گرم اکسید نیترو و 643/1 مگا گرم متان 25 ( درصد انتشار متان) از بخش کشاورزی منشا می گیرد. پی شبینی ها حاکی از آن است که در سال 2100 غلظت دی اکسید کربن دوبرابر شده و متوسط دمای ایران نیز 4/5-1/5 درجه سانتیگراد افزایش می یابد. انتشار گازهای گلخان های ناشی از کود در سه بخش تولید، توزیع و مصرف کودهای شیمیایی قابل بررسی می باشد. تولید کودهای شیمیایی نیازمند مقادیر قابل توجهی انرژی در مراحل مختلف استخراج، انتقال مواداولیه و محصول و هم چنین در طی فرایند ساخت می باشد که عامل انتشار گازهای گلخان های می باشد. براساس برخی برآوردها، هم اکنون تولید کودها در دنیا حدود 1/2% انرژی دنیا را مصروف خود نموده و از 3-2 درصد انتشار گازهای گلخان های ناشی از کودها ، 0/93 درصد معادل 465 تراگرم معادل دی اکسید کربن) برای تولید کودها 0/07 درصد برای ترابری کودها (معادل 37 تراگرم معادل دی اکسید کربن) و1/5 درصد (معادل 605 تراگرم معادل دی اکسید کربن) برای مصرف کودها می باشد. از لحاظ تئوری، به منظور کاهش انتشار گازهای گلخان های در بخش صنعت کود در سطح جهان، مصرف انرژی را می توان تا 40 درصد و میزان انتشار گازهای گلخان های ناشی از آن را تا 60 درصد کاست. در بخش صنایع کود و توزیع آن شیوه هایی چون انتخاب محل مناسب صنایع در راستای الگوی مناسب توزیع، تولید کودهای با میزان بالاتر عناصر غذایی، اصلاح مدیریت سوخت در حمل و نقل، ایجاد سامانه کارآمد تا محل مصرف از جمله روشهای کاهش انتشار گازهای گلخان های به اتمسفر می باشد. در بخش انتشار گازهای گلخانه ای، ناشی از کاربرد کودها به دلیل صددرصد نبودن کارایی استفاده از کودها، قسمتی از آن به صورت مستقیم به هوا تصعید شده و بخش دیگر آن نیز پس از ورود به آب وخاک، نهایتا در انتشار گازهای گلخان هایی همانند اکسید نیترو تاثیرگذار هستند. از جمله روشهای مناسب برای کاهش انتشار گازهای گلخان های، می توان به افزایش کارایی استفاد ه از کودها ی نیتروژنی با تخمین دقیق نیاز گیاه، استفاده از کودها در هنگام نیاز و در شرایط با حداقل هدررفت، جایگذاری مناسب، انتخاب نوع مناسب کود و... اشاره نمود. استفاده از کودهای شیمیایی علاوه بر انتشار گازهای گلخان های، با افزایش تولید ز یتوده ، در تثبیت گازهای گلخان های اتمسفری نقش مهمی را دارد. لذا مواردی چون کاهش تکیه بر استفاده از کودهای شیمیایی در سامانه های کشت همانند بهره گیری از کشت بقولات در تناوب، کاهش زمان آیش و استفاده از کشت پوششی، جلوگ یری از سوزاندن کاه و کلش، کاهش عملیات خاکورزی و استفاده از کم خاکورزی یا بی خاکورزی، مدیریت آب در شالیزارها، بهبود مدیریت کودهای دامی، جلوگیری از تبدیل اراضی موارد انکار نشدنی در کاهش انتشار گازهای گلخانه ای می باشند

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، کود ، انتشار گازهای گلخان های ، ارزیابی چرخه حیات ، تولید کود ، ترابری کود ، مصرف کود