اوضاع فارس در آستانه ى جنگ جهانى اول دوران زمام دارى مهدى قلى خان هدایت

مهدى قلى خان هدایت، مخبرالسلطنه، در سال 1280 ق/ 1242 ش/ 1863 م در تهران متولد شد.او پسر على قلى خان مخبرالدوله - بانى تلگراف ایران- و نیز نوه ى مورخ مشهور دوره ى قاجار،رضاقلى خان هدایت بود. تا سن چهارده سالگى مقدمات علوم را در تهران فراگرفت، سپس بههمراه برادرش مرتضى قلى خان (صنیع الدوله) براى ادامه تحصیل عازم آلمان شد. اما توقف او در آلمان چندان دوام نیاورد و پس از یادگیرى زبان آلمانى به ایران بازگشت. وى اساساْ فردى خودآموخته بود و به رشته هاى مختلفى چون فلسفه، نجوم، ادبیات، موسیقى، ریاضیات، سیاست، شعر، تاریخ و زبان علاقمند و در آن ها متبحر بود.مخبرالسلطنه در سال 1303 ق/ 1885 م معلم رسمى زبان آلمانى در مدرسه ى دارالفنون شد. وى در سال 1310 ق وارد خدمات دولتى در دربار ناصرالدین شاه شد و دو سال بعد ریاستپستخانه، گمرک و تلگرافخانه ى تبریز را عهده دار شد. در سفر دوم مظفرالدین شاه به اروپا در زمره ى ملازمین او بود. هم چنین به گفته ى خودش در سال 1324 ق مقام سلطنت را متقاعد به امضاى فرمان مشروطه کرد و برپایى نخستین انتخابات مجلس شوراى ملى را موجب گردید. وى دو بار به مقام حکمرانى آذربایجان و یک بار به مقام حکمرانى فارس گماشته شد. هم چنیندر سمت هاى مختلف وزارت از جمله وزارت علوم، داخله، دادگسترى، فواید عامه و دارایى خدمت کرد. در دوره ى رضا شاه نیز چند سال مقام نخست وزیرى را عهده دار بود. دو دهه ى 1پایانى عمر وى نیز صرف نویسندگى شد و سرانجام در سال 1375 ق/ 1955 م درگذشت.هر چند مهدى قلى خان هدایت را سیاستمدارى محافظه کار نامیده اند، 2به نظر نگارنده وى سیاست مدارى معتدل و میانه رو بود.بیش از نیم قرن حضور فعال مهدى قلى خان در عرصه ى سیاست و فرهنگ ایران، او را به سیاستمدارى با تجربه تبدیل کرده بود. از جمله سمت هاى وى، والیگرى ایالت فارس در شرایط سخت و بحرانى آن ایالت در آستانه ى جنگ جهانى اول بود که موضوع این نوشتار را تشکیل مى دهد.