ارزیابی شاخص های مختلف تحمل به تنش خشکی جهت انتخاب در برخی ژنوتیپ های گیاه سیاه-دانه

سیاهدانه یکی از گیاهان دارویی مهم و ارزشمندی است که کاربرد فراوانی در صنایع مختلف از جمله داروسازی دارد همچنین کشت این گیاه در نقاط مختلف ایران انجام میشود. اما عوامل محدودکننده محیطی میتوانند تاثیر نامطلوبی بر رشد و تولید آن داشته باشند. خشکی یکی از مهمترین بازدارنده های تولید گیاهان در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک دنیا و ایران است. به منظور بررسی و تعیین موثرترین شاخص های تحمل به خشکی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به شرایط کم آبی در سیاه دانه، 36 ژنوتیپ مختلف گیاه سیاهدانه در آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعهی تحقیقاتی زراعی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی1396 -97 در دو شرایط رطوبتی (نرمال و تنش خشکی) اجرا گردید. پس از محاسبه عملکرد در شرایط نرمال و تنش خشکی شاخصهای مختلف تحمل به تنش محاسبه گردید. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد از نظر تمام شاخصهای تحمل به تنش ژنوتیپ های مختلف با هم اختلاف معنیداری داشتند. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد ژنوتیپ هایی که پتانسیل عملکرد بهتری در شرایط نرمال داشتهاند در شرایط تنش نیز دارای عملکرد بالاتری بوده اند. عملکرد در شرایط نرمال با تمام شاخص های مورد ارزیابی بجز شاخص YSI همبستگی مثبت و معنیداری نشان داد. همبستگی بین عملکرد در شرایط نرمال و شاخص YSI منفی و معنیدار (-0/34) میباشد. بین عملکرد در شرایط نرمال و شرایط تنش خشکی و شاخص های MP، GMP و STI همبستگی مثبت مشاهده گردید بنابراین میتوان از شاخصهای MP، GMP و STI در انتخاب ژنوتیپ های متحمل به خشکی استفاده کرد. در بین ژنوتیپهای مورد بررسی ژنوتیپ های 53، 59، 38923 و 79 جهت کشت در شرایط تنش خشکی و برنامه های اصلاحی پیشنهاد میگردد.

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، سیاه دانه ، شاخص های متحمل ، عملکرد دانه