واکاوی نقش اخلاق در حفاظت از خاک با استفاده از تکنیک دلفای

خاک یکی از عناصر اربعه و نخستین ماده آفرینش بشر است. بهطوریکه قرآن مجید گواهی میدهد خداوند انسان را از خاک آفرید و از روح خود در او دمید و فرشتگان را فرمود او را سجده کنند )اعراف آیات 7 تا 12 (. ازطرفی، زمین نقش مادر را در زندگی همه موجودات ایفا کرده و خاک بیانگر سودمندیهای طبیعت بوده و بصورت رایگان و با سخاوتی بینظیر در سراسر عرصه کره خاکی در اختیار بشر قرار داده شده است.همچنین خاک از اصلیترین منابعطبیعی است که رشد گیاهان را تضمین و بیش از 77 درصد نیازهای غذایی جهان را برآورده میکند ) 4(. بهرهوری کشاورزی در هر کشوری ارتباطی نزدیک و تنگاتنگ با کیفیت و عمق خاک زراعی آن کشور دارد. به جرأت میتوان گفت هر کشوری که دارای منابع خاک غنیتر، حاصلخیزتر و فراوانتری باشد و از آن به بهترین و مناسب- ترین وجه بهرهبرداری کند، ثبات، پایداری، امنیت و رفاه خود را تضمین .) کرده است ) 1 علیرغم اهمیت حیاتی خاک برای انسان، در حال حاضر، مسأله تخریب و آلودگی خاک در حدود یک سوم از سطح خشکیهای زمین را تحت تأثیرقرار داده 7( و طی چند دهه گذشته این منبعطبیعی با ارزش در اثر ( عوامل انسانی و عوامل طبیعی تخریب شده و فرسایش و آلودگی آن به- عنوان تهدیدی جدی برای کشاورزی پایدار محسوب میشود. ) 1(. عواملطبیعی مؤثر در تخریب مانند اقلیم، خاک، پوشش گیاهی و توپوگرافی عواملی هستند که بهطور طبیعی موجب وقوع فرسایش میشوند که در اینصورت تمام یا بخشی از آنها از کنترل انسان خارج است. همچنین عوامل غیر طبیعی یا انسانی مؤثر در وقوع فرسایش و آلودگی، عواملی هستند که .) بهطور عمده نتیجه دخالت انسان در طبیعت است. ) 1همچنین در گزارش منتشر شده سازمان بهرهوری آسیا در مورد فرسایش خاک در ایران نسبت به این معضل ابراز نگرانی شده است. آمار گزارش شده حکایت از آن دارد که فرسایش سالانه خاک در ایران 11 تا 22 تن درهکتار است که حدود سه برابر متوسط فرسایش در قاره آسیا، دو برابر متوسط فرسایش در قاره آفریقا، بیش از 14 برابر متوسط فرسایش در آمریکا و در حدود 11 برابر متوسط فرسایش در قاره اروپاست. نگاهی بهآماری ارائه شده، نشان میدهد، میزان فرسایش خاک در ایران از یک میلیاردتن در سال 1512 به 2 میلیارد تن )دو برابر( در سال 1532 رسیده4 میلیارد تن در سال / است. همچنین این میزان در سال 1572 به 1رسیده است ) 1 و 1(. از طرفی در طول قرن گذشته حدود 2222 میلیون هکتار زمین بر اثر فرسایش از بین رفته اند. در حالی که تحت بهترینشرایط برای تشکیل خاک جهت زمین حاصلخیز برای کشاورزی حدود .) 522 سال زمان نیاز است ) 14 در میان عوامل مختلف فرسایش و آلودگی خاک نباید از نقش انسان به عنوان تسریع کننده فرسایش غافل شد. انسان با استفاده بیش از حد ونامتعادل مواد شیمیایی باعث افزایش هزینههای تولید و وابستگی به نهاده- ها و انرژی بیرونی و کاهش بهرهوری و حاصلخیزی خاک، آلودگی محیطزیست )خاک زیر زمینی و سطحی( و اثرات مخروب روی سلامت انسان .) گردید است ) 11 دخالت انسان در طبیعت و از بین بردن خاک در ایران شرایط چنان نگران کننده است که در پیش نویس قانون حفاظت خاک و آبخیزداری کشور بیش از نیمی از مساحت ایران را از نظر فرسایش دارای .) حالت بحرانی اعلام کردهاند