تحلیل نقش رویکرد توسعه خوشه ای در توسعه پایدار بنگاه های کوچک و متوسط

با توجه به نقش بنگاه های کوچک و متوسط در اشتغال زایی و توزیع عادلانه ثروت، توسعه بنگاه های کوچک و متوسط یکی از الزامات کلیدی توسعه منطقهای متوازن به شمار می آید. یکی از راهکارهایی که در برنامه های توسعه اقتصاد منطقه ای بسیاری از کشورها در راستای توسعه بنگاه های کوچک و متوسط به کار گرفته میشود، رویکرد توسعه خوشهای است. بنگاه های کوچک و متوسط علیرغم مزایای متعددی که نسبت به بنگاه های بزرگ دارند، اما توسعه این بنگاه ها به دلیل حجم محدود منابع، با محدودیت های در حوزه های مالی، بازاریابی، تولیدی، تحقیق و توسعه، و غیره با مشکلاتی مواجه می باشد. با توجه به این محدودیت ها، الگوی توسعه خوشهای به دلیل تاکید بر انجام فعالیت های مشترک توسط شبکه های شکل گرفته در درون خوشه موجب ارتقای رقابت پذیری جمعی بنگاه های کوچک و متوسط میشود. با توجه به نقش رویکرد توسعه خوشه ای در توسعه بنگاه های کوچک و متوسط، مساله اصلی پژوهش حاضر تحلیل نقش الگوی توسعه خوشهای در توسعه پایدار بنگاه های کوچک و متوسط و تبیین تجارت و دستاوردهای توسعه خوشه ای در ایران میباشد. الگوی توسعه خوشه ای است. در ایران برنامه توسعه خوشه های صنعتی از اوایل دهه 1380 آغاز شده است که تا کنون تعداد 430 خوشه کسب وکار شناسایی شده و از این بین پروژه توسعه خوشهای برای 33 خوشه در حال اجرا و برای 93 خوشه خاتمه یافته است. برنامه توسعه خوشه ای در ایران دستاوردهای شایان توجهی در حوزه اشتغال زایی، ایجاد شبکه های کسب وکار جدید، افزایش فروش و صادرات خوشه ها به همراه داشته است که آمار تفصیلی آن در متن مقاله ارائه شده است. همچنین در خصوص تجارب موفق برنامه توسعه خوشهای در ایران میتوان به تکمیل حلقه های مفقوده زنجیره ارزش، ایجاد کنسرسیوم های صادراتی، ایجاد برندهای مشترک، ایجاد شبکه های مالی و پروژه های بهبود مشترک اشاره نمود. در واقع، در رویکرد توسعه خوشهای از طریق فعالیت های مشترک، توانمندی اعضای خوشه ارتقا می یابد که در نتیجه آن اعضای خوشه بدون نیاز به حمایت بیرونی و با اتکا بر توانمندی جمعی خود میتوانند مسائل خوشه را حل نموده و زمینه توسعه پایدار خوشه را فراهم آورند.

کلیدواژه ها:

توسعه خوشه ای ، خوشه های کسب وکار ، بنگاه های کوچک و متوسط ، توسعه پایدار ، دستاوردها.