اثر تغییرات جانبی دانسیته جرم توپوگرافی بر روی ارتفاع ژئویید در ایران

به منظور انتقال شتاب ثقل از روی سطح زمین به روی ژئویید نیاز به دانستن دانسیته جرم توپوگرافی می باشد . در عمل بدلیل سختی و پیچیدگی تعیین دانسیته واقعی از مقدار ثابت 2.67 gr/cm 3 به عنوان تقریب دانسیته واقعی استفاده می گردد . بدلیل این تقریب خطاهایی در انتقال شتاب ثقل از روی سطح زمین به روی ژئویید به وجود خواهد آمد . خوشبختانه امروزه سامانه اطلاعات مکانی (GIS) ١ ابزار مناسبی برای استخراج دانسیته واقعی از نقشه های رقومی زمین شناسی می باشد . در این مقاله اثر تغییرات جانبی دانسیته توپوگرافی بر روی شتاب ثقل و ژئویید در تعیین و محاسبه ژئویید با دقت 1cm در ایران مورد بررسی قرار گرفته است . مقادیر دانسیته با استفاده از نقشه های زمین شناسی ایران و جداول دانسیته سنگ بستر در محیط نرم افزار 30"×30" برآورد شده اند . مقادیر پارامترهای مجهول با استفاده از داده های ارتفاع و دانسیته موجود روی شبکه منظم ArcView و ArcMap محاسبه شده اند . متوسط اثر مستقیم دانسیته توپوگرافی (DDE) ٢ روی شتاب ثقل برای بیش از %93 از ایران، در محدوده -30 mGal الی 30 mGal ( متوسط 0.765 mGal -) در سطح ژئویید می باشد . اثر دانسیته توپوگرافی غیر مستقیم اولیه (PIDE) در سطح ژئویید در محدوده -0.9 mm الی ) 2.11mm متوسط ) 0.1mm تغییر می کند . اثر دانسیته توپوگرافی غیر مستقیم ثانویه (SIDE) ٤ بر روی شتاب ثقل بین -0.28 µGal و ) 0.65 µGal متوسط ) 0.03 µGal متغیر است . نتایج بررسیها نشان می دهد که محاسبه اثر تغییرات جانبی دانسیته توپوگرافی به اندازه کافی چشمگیر است و لازم است در تعیین ژئویید دقیق با دقت 1cm این اثر را در نظر گرفت

کلیدواژه ها:

ایران ، دانسیته ، ژئوئید ، سامانه اطلاعات مکانی ، شتاب ثقل