تحلیل سینوپتیکی ماهواره ای طوفان های گردوخاک در جنوب شرق ایران (مطالعه موردی: دشت سیستان)

طوفان های گردوخاک یکی از انواع مخاطرات جوی هستند که امکان وقوع آن در طول سال در دشت سیستان وجوددارد. در سالهای اخیر وقوع رویدادهای گردوغباری در این نواحی افزایش یافته که بررسی علل شکل گیری و سازوکارتشکیل آن ضروری به نظر میرسد. هدف از انجام این پژوهش، اقلیم شناسی سینوپتیکی، ماهواره ای طوفان های گردوخاکدر دشت سیستان می باشد. در این تحقیق از نگرش محیطی به گردشی جهت بررسی ارتباط میان الگوهای سینوپتیکی بارویدادهای گردوخاک دشت سیستان استفاده شده است.جهت بررسی فراوانی وقوع، تداوم و شدت رویدادهای گردوغباریاز داده های شبکه بندی شده شامل: ارتفاع ژیوپتانسیل، فشار سطح دریا، دما، خطوط جریان، سمت و سرعت باد استفادهشده است. آشکارسازی گردوغبار با استفاده از داده های ماهوار هی متیوست 7، سنجنده ی مودیس و ماهواره ی کالیپسوصورت گرفته است. همچنین تحلیل وضعیت هوا در هنگام رخداد گردوغبار، با بکارگیری شاخصهای سنجش گردوغبار،از قبیل شاخص عمق آپتیکی آیروسل (AOD)، میزان تمرکز گردوغبار (DC) شاخص تفاوت مادون قرمز گرد و غبار (IDDI) استخراج شده از داده های خروجی مدل های شبیه سازی عددی صورت گرفته است. تعیین منابع اصلی گرد و غبار برای هر یک از رویدادها نیز با استفاده از مدل لاگرانژیتی HYSPLIT و با استفاده از روش ردیابی پسگرد به انجامرسید. نتایج حاصله نشان داد که علاوه بر بادهای 120 روزه، عوامل متعدد اقلیمی و هوا شناختی دیگری در وقوعطوفانهای گردوخاک دشت سیستان نقش دارند که نحوه ی حضور پرفشار سیبری و همرف تهای ناحیه ای از مهمترین آنهاهستند. بهره گیری از شاخص های سنجش گردوغبار از قبیل شاخص (DCI), (AOD), (AAI) و همچنین داده های ماهواره ای به دست آمده از سنجنده ی MODIS ماهواره ی Terra و Aqua، محصولات ثانویه ی ماهواره ی METEOSAT، سنجنده ی TOMS و همچنین برونداد مدلهای مختلف قابل استفاده در سنجش و پایش گرد و غبارها از جمله CALIPSO و HYSPLIT نیز نشان داد هاست که طوفانهای گردوخاک مذکور دامنه ی عمل وسیعی داشته و بستر خشکیده هامون های سه گانه مهمترین نقش را در تغذیه رخدادها ایفا نموده اند.

کلیدواژه ها:

طوفان گردوخاک ، سینوپتیک ، ماهواره ای ، سنجش از دور ، دشت سیستان