نقش رمبندگی خاک در توسعه شکاف های بزرگ دشت جیرفت

دشت جیرفت واقع دراستان کرمان ودرفاصله 240کیلومتری جنوب شرقی آن قرار دارد. به لحاظ تنوع آب و هوایی و ،یکی از قطب های فعال کشاورزی کشور محسوب می شود. در طی چند سال گذشته شکافهای بزرگی در قسمت جنوبی این دشت ایجاد شده که توجه جدی کارشناسان را به خود جلب نموده است. هدف از انجام این تحقیق بررسی نقش رمبندگی خاک در تشکیل و توسعه شکافهای بزرگ دشت جیرفت می باشد.این بررسی مبتنی برمطالعات کتابخانه ای، میدانی و آزمایشگاهی بوده و این مطالعات براساس نقشه ها، عکس های هوایی، گزارشات و مقالات ارائه شده در زمینه این تحقیق انجام گرفته است. بازدید صحرایی از محل مورد مطالعه، زمینه را جهت انجام این پروژه فراهم نموده و براین اساس نمونه برداری به صورت دست خورده جهت انجام آزمایش دانه بندی، تعیین حدود اتربرگ و هیدرومتری ونمونه دست نخورده جهت آزمایش تحکیم مضاعف مبنی بر تعیین پتانسیل رمبندگی خاک از محل مورد مطالعه انجام گردید. نتایج بدست آمده از انجام آزمایشات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با معیارهای رمبندگی خاک تطبیق داده شد. طبق نمودارهای دانه بندی بدست آمده خاکهای منطقه مورد مطالعه درگروه خاکهای رسی با خاصیت خمیری کم، لای، لای ماسه دار و ماسه لای دار قرارمی گرفته و همچنین با توجه به نتایج حاصل از آزمایش تحکیم مضاعف بر روی سه نمونه دست نخورده، ضریب رمبندگی محاسبه شده خاک 8/8، 8/9 و 7/5 درصد می باشد. با تطبیق ضریب بدست آمده با معیارهای رمبندگی از جمله معیار جنینگز و نایت (1975)، کلونجر (1958)، دنیسو 1951) و (1964 و ASTM ،این خاکها درگروه خاکهای با درجه رمبندگی نسبتا زیاد تا زیاد قرار می گیرند. لذا با توجه به افت سطح ایستابی در یک ده ه اخیر و همچنین رمبنده بودن خاک این مناطق و ایجاد و توسعه شکافها بعد ازهر بارندگی می توان این گونه مکانیسم تشکیل شکافها را تشریح نمود که با توجه به تخلخل زیاد خاکهای رس و لای و همچنین اتصال ضعیف و چسبندگی ناچیز ذرات تشکیل دهنده این گروه از خاکها، در صورت ریزش بارانهای رگباری و شدید و تشکیل رواناب و نفوذ به درون منافذ خاکها، اتصال ضعیف ذرات، گسسته شده و ساختمان خاک به هم ریخته و ایجاد ترک و شکاف می نماید.

کلیدواژه ها:

دشت جیرفت ، رمبندگی ، خاکهای رمبنده ، ضریب رمبندگی ، تحکیم مضاعف