بررسی عقیده ی شباهت سیمرغ و عنقا در زبان فارسی

از زمانی که دین مبین اسلام با ظهور حضرت ختمی مرتبت در جهان و از جمله ایران ساسانی نفوذ پیدا کرد و عشق به این دین که از برابری و برادری سخن می گفت، در دل ها قرار گرفت، کم کم برخی از موارد اساطیری و باورهای افسانه ای هم از بین اعراب و روایات مربوط به اسرائیلیات به ایران وارد شد و با عقاید آنان آمیخت و بعضی ازعقاید آنان با عقاید ایرانیان آمیزش پیدا کرد که اندک اندک در اذهان افراد جامعه ی ایرانی، چنین نمودار گشت که : عقیده ای که پس از ورود اسلام و اعراب به ایران در بین ایرانیان رواج پیدا کرد، در اصل موضوع، یکی بوده است. یعنی هیچ گونه اختلافی در بین الفاظی که به عنوان واژه ای برای معرفی یک شخصیت یا موجود افسانه ای در زبان عربی و فارسی هستند، وجود ندارد و دقیقا آن واژه ای که در زبان عربی برای تسمیه ی یک شخص یا جاندار ، به کار می رود، معادل واژه ای است که در زبان فارسی موجود است.مثلا می توان به یکی پنداشته شدن سلیمان و جمشید اشاره کرد که حتی سعدی نیز در گلستان خود، شیراز را ملک سلیمان دانسته است.در حالی که همگان واقفند که شیراز از زمان هخامنشیان پایتخت شاهان ایرانی بوده است و این سخن سعدی دلیلی جز این نمی تواند داشته باشد که در آن روزگار، سلیمان را با جمشید، یکی می دانسته اند. واژه ای دیگر، که پس از ورود اعراب به ایران، وارد زبان فارسی شد عنقا بود که با واژه ی سیمرغ یکی شد و یکی پنداشته شدچنان. که برخی را حتی باور بر این شد که این دو واژه – که دلالت بر دو موجود افسانه ای در دو فرهنگ متفاوت می کند- در اصل، دلالت بر یک موجود اما در دو جامعه ی مختلف دارند و فقط الفاظ نامگذاری این موجودات در این دو زبان تفاوت دارد. لذا در این جستار، هم خود رابر آن مقصور داشتیم تا به بیان تفاوت ها و شباهت هایی که بین این دو موجود وجود دارد؛ بپردازیم و در انتها نیز توانستیم علت این یکی بودن را ثابت نموده و اثبات نماییم که سیمرغ و عنقا، هیچ ارتباطی با یکدیگر – آنگونه که در نظر شعرا و نویسندگان ایرانی از قرون ابتدایی شکل گیری ادب فارسی دری بوده است- ندارند و یکی دارای پیشینه ای منفی و دیگری دارای پیشینه ای مثبت است.

کلیدواژه ها:

عنقا ، سیمرغ ، اساطیر ایرانی ، اسرائیلیات ، باورهای اقوام عرب.