جستاری بر مضامین عاشورایی در ادبیات مقاومت فارسی و عربی

تلاش ملت ها برای آزادی و استقلال و رهایی از سلطه به ویژه در نقاطی از جهان که در آنجا اروپای غربی و امریکای شمالی در پی کنترل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بوده اند، به شیوه ای مختلف در آثار ادبی عرضه شده است. مساله ای که باید به آن توجه داشت این است که بسیاری از این آثار ضد استعماری ادبیات مقاومت به زبان قدرت های استعماری نوشده شده است و ادبیات مقاومت به شکل های مختلف تجلی پیدا کرده است و آن را می توان در نوشته های روی دیوار و گاه حتی نوشته هایی با خون نویسندگان مشاهده کرد. ادبیات مقاومت ارتباط تنگاتنگی با ادبیات جهان سوم دارد. ادبیات جهان و ادبیات مردم دارای تاریخ باید جایی نیز برای ادبیات مقاومت و تجربه های مردم بدون تاریخ باز کند. تاریخ دیگر، داستان انسان های غربی و سفید نیست و جهان دیگری به نام جهان سوم مطرح شده است دنیای اخیر شاهد پیروزی و موفقیت بساری از نهضت های آزادیبخش بوده است و اکنون بسیاری از ملل تحت استعمار خود را از سیرطه آزاد ساخته اند و البته در راه استقلال با مشکلاتی نیز مواجه شده اند. باید تاریخ و روایات جهان سوم توسط مردم جهان سوم نوشته شود بنابراین ادبیات نوشته شده توسط سلطه گرها با ادبیات ملل تحت سلطه بسیار متفاوت است و در بررسی ادبیات مقاومت این مساله نیز باید در نظر گرفته شود هنر عاشورایی شاخه ای از هنر اسلامی است که با اوج گرفتن روحیه عشق به ولایت و تشیع، حضرت امیرالمومنین و مذهب اثنی عشری در ادوار پیشین به شکل نمایش های مذهبی تعزیه و به تصویر کشیدن زندگی، اعمال، رنج و شهادت شیعیان آغاز شد. در این میان اکثر موضوعاتی که با بزرگ ترین درس تاریخ اسلام ارتباط داشته و دست مایه نمایش های مذهبی و نگارگری هایی با موضوعات دینی قرار گرفته، از منابع ادبی، احادیث و روایاتی معتبر همچون روضه الشهدا اخذ گردیده که از حدود اوایل قرن دهم هجری قمری به بعد، در میان مسلمانان شیعه مذهب انتشار یافت. در این مقاله به بررسی مضامن عاشورایی در ادبیات مقاومت فارسی و عربی پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

مضامین عاشورایی ، مقاومت ، محرم ، ادبیات عرب ، ادبیات فارسی ، تعزیه