تحلیل تاریخی پدیده تفسیر به رای و تقابل اندیشه های تفسیری

سیر تاریخی پدیده تفسیر به رای، در دو دوره عصر نزول قرآن و پس از نزول قرآن است تفسیر به رای، شیوه ای نکوهیده در شرح و بیان آیات الهی است، اما با اعمال نظر و اجتهاد برای فهم کلام خداوند متفاوت است در تفسیر اجتهادی مبانی نقلی اعم از قرآن کریم و سنت، موازین عقلی و ضوابط ویژه فهم کلام خداوند مبنا قرار می گیرد. در حالی که کسی که قرآن را تفسیر به رای می کند، خواست و هوای خود را مبنا قرار داده و استبداد به رای به خرج می دهد. در این نوشتار به روش توصیفی تحیلی، تفسیر به رای، اعم از مصدر، غایت، موضوع و روش بیان، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته، سپس به شناسایی دلایل حرمت تفسیر به رای و راه های بازدارنده مفسر از تفسیر به رای پرداخته شده و در پایان به این نتیجه رهنمون گردیده است که روایات نهی از تفسیر به رای، اگرچه با الفاظ متفاوت در منابع فریقین آمده، اما همگی برمضمون واحدی دلالت دارد و آن بی اعتباری رای محوری در تفسیر قرآن کریم است.

کلیدواژه ها:

تفسیر ، رای ، تاویل ، قرآن کریم