وضعیت شیعیان مصر و شام عصر ممالیک

پیشینه تشیع در قلمرو ممالیک (923 - 648 ق)، به ویژه در مصر، به صدراسلام برمی گردد. از دید تاریخ نگاران مصری، در قلمروممالیک، تشیع در قرنهای نخستین، حتی با وجود سیاست های خشن بنیامیه و بنیالعباس علیه شیعیان فراگیر بود. با روی کارآمدنخلافت شیعی فاطمیان، تشیع هرچه بیشتر رشد کرد. باوجود سختگیری های جانشینان آنان، یعنی ایوبیان، به ویژه صلاح الدین، تشیعهمچنان، تا اوایل عهد حکومت ممالیک، پرطرفدار و فعال بود؛ اما با روی کارآمدن ممالیک و اقداماتشان، در پایان این سلسله اثرچندانی از تشیع باقی نمانده بود. این مقاله به دنبال پاسخ این است که چرا تشیع در قلمرو ممالیک، با وجود سقوط خلافت عباسی بهدست مغولان، از رشد و گسترش لازم باز ماند و نتوانست همانند مناطقی چون عراق و ایران گسترش یابد به نظر نفوذ برخی ازفقیهان حنبلی و مخالفان سنتی شیعیان در دربار ممالیک، جنگ های طولانی ایلخانان بعضا متشیع با ممالیک، احیای خلافت عباسی درقاهره و ... در توقف رشد تشیع تاثیرگذار بوده است. در این مقاله، به بررسی و تحلیل این عوامل خواهیم پرداخت.

کلیدواژه ها:

ممالیک ، تشیع ، مصر ، ایلخانان ، حنابله ، بیبرس