ارتقای سرمایه اجتماعی؛ پیش شرط حکمرانی اثربخش در حوزه محیط زیست

همه پهنه های آبی در استان فارس در طول یک دهه اخیر نابود شده؛ به جز یک استثناء که از قضا به رغم کمجان بودن، هرگز بی جان نشد! چنین است روزگار کانی برازان و تالابهای اقماری نقده در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه که بدترین بحران محیط زیستی خود را - به گفته راضیه لک رییس سازمان زمین شناسی کل کشور - در طول 25 هزار سال گذشته تجربه کرده است. لکه های روشن دیگری در سپهر به شدت تیره و تار و ناامیدکننده امروز محیط زیست وطن می توان یافت؛ اینکه پس از ده ها سال ماهی گورخری، غاز پیشانی سفید کوچک و آلاله سفید دوباره در زیست بوم هایی رهگیری و گزارش شده اند که دیگر کسی امید چندانی به مشاهده دوباره آنها نداشت. چنین است وضعیت رویشگاه کرفس کوهی در پشندگان - دامنه های شاهان کوه - که تقریبا دوباره به 100 درصد بازگشته؛ یا چشمه های تولید گرد و خاک که در حسین آباد سربیشه و میاندشت کاهش یافته و یا نرخ تبدیل بلوط به ذغال که در روستای گل سفید مدتهاست نه تنها افزایشی نشان نداده که نزول هم کرده است و البته بهبود وضعیت وحوش در بخشهایی از استانهای یزد و کرمان.چگونه چنین اتفاقات مثبتی در صحنه طبیعت ایران - که روندهای کاهنده کارایی سرزمین همچنان دست بالا را دارند - رخ داده است چگونه بیش از 60 مدرسه طبیعت با کمک بخش خصوصی راه افتاده است چگونه در برخی از آبادبومهای وطن، یگانهای مردمی برای حفاظت از عرصه های طبیعی سرزمین بدون کمک دولت اعلام موجودیت کرده و چگونه میزان ساخت مسیرهای ایمن دوچرخه سواری در طول یکسال اخیر، برابر با یکصد سال قبل از آن بوده است این نشانه ها، پیراسنجه ها و مولفه های مثبت و پیش برنده، آشکارا موید یک واقعیت است و بس؛ اینکه هرجا سرمایه های اجتماعی تقویت، نگاه های امنیتی کاهش و فعالیتهای مدنی رونق گرفته، طبیعت هم مجال یافته تا نفسی تازه کند.اما آیا این کافی است آیا می توان به آن دلخوش بود آیا دیگر قایم به فرد نیست آیا ...پرسشهایی که در این مجال به واکاوی آن خواهم پرداخت.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، فعالیتهای مدنی ، توان تاب آوری ، بیداری محیط زیستی ، زیست محوری