تفکیک و توصیف نهشته ها و مخاطرات کواترنری در تهیه نقشه های زمین شناسی 25000 :1 با ذکر مثال عملی از نقشه های ماکو ( ١)، ماکو ( ٢)، خاروانا و کبودگنبد

نقشه های ٢۵٠٠٠ :1 ماکو ١ و ماکو ٢ در شمال باختر ی ای ران، استان آذرب ایجان غرب ی و شهرستان ماکو ج ای دارد . این منطقه بخش ی از پهنه البرز – آذربایجان است . راست ای عموم ی رخنمون واحد های سنگی شمال باختری – جنوب خاوری است. در این گستره واحدهای سنگی زمانهای پالئوزوئیک، مزوزوئیک و سنوزوئیک برونزد دارند. کار تهیه نقشه زم ین شناس ی ١:٢۵٠٠٠ ماکو ١ و ٢در تابستان ١٣٨٨ و ١٣٨٩ شروع شد و در فر ایند برداشته ای صحرا ئی مشاهده شد که این پهنه دگر ر یخت شده و در بر دارنده طبقات چ ین خورده و همراه با چ ین ه ای برگشته ، خوا بی ده و گسله ای راندگ ی است. طبقات کنگلومرا ، سنگه ای آهک ی ر یفی و مارن گچ دار ا لیگوسن پ ایانی - م یوسن آغاز ی هم ارز سازند قم به طور معمول در س ایر نواح ی آذرب ایجان، برای مثال در شاهین دژ، تکاب و دیگر نواحی شیب ١٠ درجه دارند اما در گستره ماکو، کوهه ای جنو بی ماکو، سد ماکو و جاده کشمش تپه – – حدود ۵ آواجیق (نزدیک بازرگان ) سازند یاد شده کاملا چ ین خورده، گسل یده و لا ی ه ها برگشته اند . بر پ ای ه مشاهدات صحرا ئی شمال روست ای مخور (شمال جاده س یه چشمه – قره ض یاالدین) سنگ آهکه ای ریفی به سبب عملکرد گسل ها به رو ی واحد کنگلومرا ئی پلیوسن رانده شده اند . ای ن حرکات به ۵ – حوادث کوهزا ئی (فاز تکتو نیکی آلپ پایانی) بستگی دارد . پادگانه ه ایآبرفتی رودخانه ای حدود ۵٠ متر از کف فعل ی رودخانه ها بالاتر هستند و پد یده بالا آمدگ ی را نشان م ی دهند (محدوده نقشه ماکو ١). چشمه ه ای آبگرم تراورتن ساز در پیوند با سامتنه ه ای گسل ی پو ی ای منطقه هستند . سیستم شکستگی و سطوح ضعف پوسته معبرها ئی بر ای فوران مواد آذرین با ترکیب مانند گدازه ه ای آرارات را در منطقه ماکو فراهم کرده اند . و همچن ین نقشه ه ای به مق یاس ١:٢۵٠٠٠ خاروانا و آبودگنبد از نظر تقسیمات کشور ی در استان آذرب ایجان شرق ی، شهرستان ورزقان، بخش خاروانا و در زون زم ین ساختی البرز- آذرب ایجان قرار دارد . روند عموم ی واحدها باختر تا شمال باختر ی - خاور تا جنوب خاور ی م ی باشد . واحدهای سنگ ی به سن کرتاسه – پالئوسن تا عهدحاضر هستند و رخساره ه ای فل یش و تور بی دایتی کرتاسه - پالئوسن ، ولکا نیک ه ای ائوسن ، توده های نفوذی الیگوسن و نهشته ه ای م یوسن بالا ئی هم ارز رسوبات قرمز بالا ئی - ولکا نیک ه ای پل یوسن و کواترنر ی رخنمون دارند . رخساره های کرتاسه بالائی - پالئوسن به کلی چین خورده و گسل خورده می باشد ولی این پدیده در جنوب ورقه با چین خوردگیهای متقارن و برگشته (ناود یس - طاقد یس) و با گسله ه ای راندگ ی است . آثار نئوتکتو نی ک (تکتونیک فعال ) را در تراس ه ای رودخانه ها م ی توان دید. در سطح طبقات ماسه سنگی، سنگ آهکی و شیل آثاری از Sole mark و Ichnofossil و ریپل مارک و در زیر لایه ها گرومارک و لودکاست دی ده می شوند. این آثار فس یلی و ساختاره ای رسو بی در شناسا ئی ز ی ر و روی طبقات در چ ین ه ای برگشته بسیار مف ید هستند . مجموعه تخر یب ی ی اد شده و یژگیه ای رسوبات فل ی شی را نشان م یدهند . سن مجموعه یادشده با وجود طبقا تی از سنگه ای کربناته سنگواره دار که به صورت م ی ان لا ی ه ای، درون ردیف ه ای تخر یبی ج ای گرفته اند، کرتاسه پس ین – پالئوسن تع یین شده است . به عبار تی د یگر مرز دورانهای مزوزو ئیک و سنوزو ئیک در این ناح یه پیوسته و تدر یجی است . ولکانیکه ای ائوسن Ev عموما ترکیب تراک ی آندز یتی داشته و در بعض ی افقها بافت مگاپورف یریتی ک دارد و در نزد یکیه ای روست ای آوان (واقع در شمال شرق ورقه و 500 متر خارج از محدوده ) دگرسا نی شد یدی را متحمل شده اند . واحد تخریبی و کاملا قاره ای م یوسن بالا ئی با دگرش یبی زاو یه دار بر رو ی فل یشهای کرتاسه – پالئوسن قرار دارد و در ادامه در محل فعل ی روست ای کلو رسوبات تبخ ی ری گچ نهشته م ی شود . در زمان پل یوسن گدازه ه ای داس یتیک – آندز یتی دراطراف روست ای جوش ین (گوشه جنوبغر بی ورقه، 500 متر خارج محدوده) با ترک یب کوارتز تراک ی آندز یتی و به سمت غرب و در ارتفاعات جنو بی خاروانا و روستای ورزقان Varazgan خارج از محدوده، ترک یب در حد ریولیت تا ریوداسیت و ساخت منشوری نشان می دهد. در مسیر شهر ستان ورزقان – خاروانا در جنوبغرب روست ای مزرعه شاد ی (محل فعل ی دکل مخابرات ) بر روی رسوبات در یاچه ای و لا یه ه ای دار ای فس یل مهره داران به سن پل یو – کواترنر ی قرار دارند و با ای ن توصیفات و از نظر سن نسب ی به نظر م ی رسد که در زمان پل یو – کواترنر ی فوران کرده اند . نفوذ توده گرانودیوریتی الیگوسن در شمال ورقه سبب دگرسانی وسیعی در منطقه گردیده است.

کلیدواژه ها:

ماکو ، خاروانا ، کواترنری ، نقشه 25000 :1