بررسی تاثیر بهره برداری به روش تیغ زنی بر ادامه حیات گونه Ferula gumosa (باریجه) در استان اصفهان

شیرابه باریجه یکی از محصولات فرعی مهم و صادراتی مراتع کشور می باشد که از گونه Ferula gumosa استحصال می گردد. F.gunosa با نام فارسی باریجه یک گیاه منو کارپیک میی باشد که پس از گلدهی عمر آن به پایان می رسد. صمغ این گیاه در صنایع مختلف از جمله تولید چسب های بی رنگ، عطر و ادکلن سازی، آرایشی و بهداشتی و دارویی کاربرد فراوان دارد. به منظور تاثیر بهره برداری در ادامه حیات و زادآوری این گونه استان اصفهان تحقیق حاضر در منطقه سده شهرستان کاشان از سال 1376 شروع و به مدت 6 سال ادامه یافت. این تحقیق در قالب طرح آزمایشی کرت های خرد شده با سه تکرار اجرا شد. 1 و 2 بهره برداری در کرت های اصلی و تیمار تعداد تیغ زنی شامل 4، 3 و 5 بار تیغ زنی و شاهد در کرت های فرعی قرار گرفتند. هر کرت شامل 25 عدد بوته بود که برای اولین بار مورد بهره برداری قرار می گرفتند. در این کرت ها ، درصد تلفات بوته در اثر بهره داری و تاج پوشش بوته ها اندازه گیری و نتایج حاصله آنالیز گردید. تجزیه مرکب آماری اثر تیمارهای آزمایشی بر کل تلفات بوته ها پس از بهره برداری در سال های 1376 و 1379 نشان داد. بین سطوح مختلف تعداد تیغ زنی در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنی دار وجود دارد ولی برای تاج پوشش اختلاف معنی دار نیست . مقایسه میانگین های تلفات بوته در دو دوره بهره برداری نشان می دهد حداکثر تلفات بوته با میانگین 52 درصد در تیمار 5 تیغ می باشد . همچنین با افزایش تعداد تیغ ، گل دهی گیاه نیز افزایش یافته که از این طریق تلفات هم نیز افزایش می یابد که در 5 بار تیغ زنی 85 درصد می باشد. بین دوره های بهره برداری نیز از نظر تلفات بوته اختلاف معنی داری وجود دارد. بطوریکه در تیمار دو دوره بهره برداری حداکثر تلفات 66 درصد می باشد بنابراین می توان نتیجه گرفت که با افزایش تعداد تیغ زنی تلفات گیاه F.gumosa افزایش می یابد و در دراز مدت نه تنها باعث افزایش محصول نمی گردد بلکه موجب تلفات بوته ها می شود. در مجموع بر اساس نتایج این حداکثر چهار بار تیغ زنی با حداقل دو ساعت استراحت حد فاصل دو بهره برداری توصیه می گردد.

کلیدواژه ها:

باریجه ، صمغ ، بهره برداری ، اصفهان