بررسی برخی از خصوصیات اکولوژی و اسانس های موجود در 4 گونه از جنس Stachys در استان مازندران

برخی از گیاهان دارویی را به علت دارا بودن اسانس مورد استفاده قرار می دهند و در بیشتر موارد اسانس های استخراج شده از گیاهان را نیز به عنوان دارو به کار می برند. مهمترین کاربردهای گیاهان اسانس دار علاوه بر مصارف دارویی جهت معطر ساختن مواد غذایی و نوشیدنی ها به کار می برند. در راستای این تحقیق یکی از جنس های اسانس دار خانواده نعناعیان به نام جنس Stachys بوده که 300 گونه در جهان و از این تعداد 34 گونه در ایران و در حدود 10 گونه در این استان وجود دارد این جنس گیاهی در استان در اراضی پایین دست تا ارتفاعات به صورت پراکنده و در بعضی از نواحی به صورت انبوه وجود دارد در راستای این تحقیق به به بررسی چهار گونه از این جنس به لحاظ خصوصیات اکولوژیکی پرداخته و نمونه ها پس از جمع آوری ، شناسایی آنها با استفاده از منابع معتبر غلمی اقدام شده است. سپس اندام های هوایی گیاه از نقاط پراکنش گیاه در مرحله گلدهی جمع آوری و در شرایط سایه خشک شده است. سپس 100 گرم از گیاه به وسیله روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر اسانس گیری شده است اجزای تشکیل دهنده اسانس با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگراف و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از آن ااست که گونه Stachys byzantina در اراضی پایین دست تا ارتفاعات 28500 متری از سطح دریا و در خاک های با بافت رسی- شنی ، گونه Stachys lavandulifolia در مراتع ییلاقی استان از ارتفاع 2200 تا 2800 از سطح دریا و در خاک های آهکی و گونه های Stachys inflata و Stachys laxa اکثرا در حاشیه جاده های مرتعی و اراضی واریزه ای و در ارتفاعات 1100 تا 1900 متری از سطح دریا و در خاک های رسی- شنی و آهکی پراکنش دارند و طبق بررسی های فیتوشیمی عمده اسانس های موجود در گیاهان شامل ترکیبات و درصد های زیر می باشد: Stachys byzantina:a-pinene (4.5%), Piperitenone (9.9%), Germacrene D (4.9%), (E)-Nuciferol (4.8%), 6,10,14-Terimethyl pentadecan-2-one (6.4%), epi-13-Manoyl oxide (4.5%), n-Tericosane (6.4%). و Stachys inflata:a-pinene (5.8%), Germacrene D (8.9%), Bicyclogermacrene (5.1%), &-Cadinene (4.4%),Hexadecanoic acid (9.1%), 9,12,15-Octadecatrienoic acid (4.1%). و Stachys lavandulifolia:4-Hydroxy-4-Methyl-2-pentanone (9.3%), a-pinene (7.9%), &-Cadinene (4.3%), a-Bisabolol (3.4%),Tetradecanoic acid (3.7%), Hexadecanoic acid (5.2%). و Stachys laxa:4-Hydroxy-4-Methyl-2-pentanone (12.3%), a-pinene (5.9%), B-Caryophyllen (6.2%), Germacrene D(17.1%), 7-epi-a-selinene (8.3%), Bicyclogermacrene (6.7%).

کلیدواژه ها:

خصوصیات اکولوژی ، اسانس ، جنس Stachys ، مازندران