بررسی مهمترین ترکیبات روغن اسانسی گیاه دارویی نارنج Citrus aurantium L در دو استان مازندران و گلستان

در قرن اخیر اکثر دانشمندان به اثرات سوء ناشی از مصرف داروهای شیمیایی و سنتتیک در صنایع داروسازی ، بهداشتی و آرایشی پی برده اند که اغلب بروز بیماری های مختلف ناشی از عوارض جانبی حاصل از مصرف همان داروهاست. بنابراین رویکرد جهانی به سمت تولید داروهایی با منشا طبیعی است که با حداقل عوارض جانبی، از بیشترین اثر دارویی در درمان برخوردار باشند. استان های شمالی ایران دارای پوشش فراوانی از باغ های مرکبات می باشند و مردم این منطقه از گذشته های دور از فراورده های مختلف گونه های مرکبات از جمله نارنج (Citrus aurantium L.) در بحث پیشگیری و درمان بیماری های قلبی- عروقی و فشار خون استفاده می کردند در این تحقیق ضمن کسب تجربیات اتنوفارماکولوژیکی در مورد عملکرد دارویی گیاه نارنج در طب سنتی شمال ایران به منظور بررسی و مقایسه مهمترین ترکیبات روغن اسانسی گیاه هر یک از اندام های گل، برگ و پوست میوه از استان های مازندران (منطقه آمل) و گلستان (منطقه گرگان) جمع آوری شده و در شرایط سایه خشک گردیده است سپس نمونه ها جهت انجام آزمایش های GC/MC با روش تقطیر با آب به آزمایشگاه شیمی گیاهی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور ارسال گردید ارزیابی بازده اسانس بر اساس آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی نشان داده که میزان درصد اسانس از حداقل 1/4 درصد در برگ در شرایط گرگان تا حداکثر 2/67 درصد در پوست در شرایط آمل متغیر بود. همچنین نتایج نشان داده است که ترکیب های گاما- ترپینن، لینالول و لینالین استات از مهمترین ترگیب های روغن اسانسی اندام های گیاه (گل، برگ و میوه) در هر دو رویشگاه است. گام - ترپینن از بالاترین مقدار خود (93/4 درصد) در اسانس پوست میوه در شرایط آمل تا کمترین مقدار خود در برگ در شرایط آب و هوایی گرگان (1/4 درصد) در نوسان بود. بیشترین مقدار ماده موثره لینالول در گل در منطقه گرگان (41/8 درصد) بوده در صورتی که کمترین مقدار آن به ترتیب در اسانس پوست میوه گرگان و آمل (1-0 درصد) به دست آمد همچنین بیشترین مقدار ماده موثره لینالیل استات در اندام گل در منطقه آمل (58/1 درصد) حاصل شد در حالیکه در اسانس پوست میوه هر دو منطقه (آمل و گرگان) هیچ مقداری به دست نیامد.

کلیدواژه ها:

نارنج ، Citrus aurantium ، گاماترپینن ، لینالول ، لینالیل استات ، آمل ، گرگان