اثر آنیون ها و کاتیون ها بر جذب پتاسیم در برخی از خاک های آهکی استان همدان

استفاده از آب های شور جهت آبیاری اراضی زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک رایج می باشد. آب های شور حاوی کاتیون ها و آنیون هایی می باشند که می توانند با عناصر غذایی موجود در خاک برای جذب شدن در مکان های تبادلی رقابت نمایند. پتاسیم از جمله عناصر غذایی مورد نیاز گیاه می باشد که احتمال آبشویی آن از خاک های زراعی بدلیل استفاده از آب های شور وجود دارد. قابلیت تحرک و سرنوشت پتاسیم در محیط خاک به طور مستقیم به توزیع آن در فاز جامد و محلول خاک بستگی دارد. این پژوهش به منظور ارزیابی اثر کاتیون ها و آنیون های معمول بر جذب پتاسیم در لایه سطحی پنج خاک آهکی در استان همدان، غرب ایران انجام گرفت. بررسی های هم دماهای جذب پتاسیم در حضور الکترولیت های کلرید هیدروژن، کلرید سدیم، کلرید آمونیوم، کلرید منیزیم، کلرید کلسیم، کلرید باریم، کربنات سدیم، بیکربنات سدیم، سولفات سدیم و نیترات سدیم با غلظت ثابت 10 میلی مولار انجام شد. همه منحنی های هم دمای جذب سطحی به خوبی با معادله فروندلیچ با ضریب همبستگی بالا برازش داده شدند. ضریب های توزیع پتاسیم در پیش زمینه های مختلف تفاوت بسیاری با هم داشتند. ضریب توزیع فروندلیچ در پیش-زمینه سدیم به مقدار قابل توجهی بالاتر از سایر ضریب توزیع ها بود. ضریب توزیع پتاسیم در مدل فروندلیچ در پیش زمینه سدیم در دامنه ای از 41/1 تا 64/48 لیتر بر کیلوگرم قرار داشت، در حالی که کمترین مقدار آن در پیش زمینه باریم در دامنه ای از05/0 تا 7/5 و در پیش زمینه آمونیوم بین 0002/0-24/1 لیتر بر کیلوگرم بود. نتایج نشان داد با وجود کاتیون هایی چون آمونیوم، باریم، کلسیم در آب آبیاری احتمال آبشویی پتاسیم از خاک بالا می رود. ضریب توزیع فروندلیچ در پیش زمینه نیترات به مقدار قابل توجهی بالاتر از سایر ضریب توزیع ها می باشد. ضریب توزیع فروندلیچ در پیش زمینه نیترات بین 18/0- 15/105 لیتر بر کیلوگرم، وکمترین آن در پیش زمینه کلر و کربنات، بترتیب 41/1-64/48 و 39/0-61/47 لیتر بر کیلوگرم بود. با وجود آنیون هایی چون کربنات و کلر در آب آبیاری احتمال آبشویی پتاسیم از خاک بالا می باشد. آنالیز همبستگی ویژگی های خاک و پارامترهای هم دمای جذب پتاسیم نشان داد ضریب توزیع فروندلیچ وابستگی زیادی با پتاسیم تبادلی، CEC و CaCO3 خاک ها دارد. اطلاعات بدست آمده در مورد ارزیابی پیامد های زیست محیطی کاربرد آبهای شور در آبشویی پتاسیم از خاک های آهکی مفید است.

کلیدواژه ها:

آب های شور ، آلودگی آب های زیرزمینی ، آنیون ، پتاسیم ، ضریب توزیع فروندلیچ ، کاتیون