بازشناسی عناصر شکلدهنده فرم و فضا در معماری نوسنتگرای ایران در بازه زمانی 0431تا 0431 خورشیدی

بهرهبرداری از بنیانهای تاریخی معماری ایران بهمنظور بازآفرینی ارزشها و هویت بخشی به بناها، همواره از مهمترین دغدغههای جریانهای فکری معماری بوده است. یکی از دورههای شاخص در این مورد، اواخر دوره پهلوی دوم است که اکثریت صاحبنظران دسته کم بخشی از جریان معماری در این دوران را متأثر از معماری گذشته ایران اما با رویکردهای نوین، دستهبندی کردهاند. با توجه به کمبود نقدهای کمی در حوزه معماری معاصر ایران ، در این مقاله تلاش شده است عناصر شکلدهنده فرم و فضا در آثار نوسنتگرای معماری ایران در بازه زمانی 7130 تا 7131 خورشیدی بازشناسی و سنجش شود تا به کمک آن بتوان میزان و نحوه همنشینی سنت و نوگرایی را در بناهای این دوره بررسی کرد. به این منظور از روش مشاهده و تحلیل محتوا برای توصیف عینی، نظامدار و کمی بناهای موردمطالعه، استفاده شده است. معیارهای سنجش که همان عناصر شکلدهنده فرم و فضا هستند، از میان آرای صاحبنظران مبانی بنیادین معماری، استخراج شده است، سپس فراوانی این عناصر در آثار منتخب، بررسی و عددی به نام درجه وضوح برای هر معیار محاسبه شد که از اختلاف درصد فراوانی هر معیار با میانگین درصدهای آن محور به دست آمده و کمک میکند تا معیارها بر اساس تعدد آنها در بناهای مختلف مرتب شوند. این اولویتبندی نشان میدهد بناها در کدام معیارها بیشترین شباهت و اشتراک را با هم داشتهاند. نتایج به دست آمده نشان میدهد سازماندهی مجموعهای، نداشتن تزیینات، تقارن، ورودی فرورفته و نظم سازهای و فضایی همساز با یکدیگر، بیشترین فراوانی را داشتهاند. بهجز تزئینات، عناصری که در بناها بیشتر مشاهده شده است در معماری سنتی ایران نیز بهوضوح به چشم میآیند، اما برداشت از معماری گذشته در این آثار عین به عین نبوده است و میتوان نتیجه گرفت واژه نوسنتگرا نام مناسبی برای این آثار است.

کلیدواژه ها:

معماری معاصر ایران ، دهه 30 و 30 ، معماری نوسنتگرا ، تاریخگرایی ، بومیگرایی