مطالعه تطبیقی مفهوم خلاقیت از دیدگاه اسلامی با رویکردهای مطرح در روانشناسی معاصر غرب

با توجه به اهمیت روزافزون خلاقیت در جهان معاصر، تاکنون مطالعات فراوانی در این زمینه در روانشناسی معاصر غرب صورت پذیرفته است. اما پژوهش های اندکی در خصوص مفهوم خلاقیت با توجه به دیدگاه اسلامی انجام گرفته است. هدف این مطالعه مقایسه تطبیقی خلاقیت از منظراندیشه اسلامی و خلاقیت از منظر روانشناسی معاصر غرب می باشد. در راستای تحقق این هدف، این نوشتار درصدد پاسخگویی به این سوال اصلیاست که وجوه اشتراک و افتراق مفهوم خلاقیت در اندیشه اسلامی با رویکردهای مطرح در روانشناسی معاصر غرب در چیست؟ جهت پاسخگویی به این سوال، این تحقیق با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل - استنباطی، در گام نخست در بخش تحلیل به بررسی خلاقیت و رویکرد های مطرح که توسط روانشناسان ارائه شده پرداخته، و در ادامه به تحلیل مباحثی از اندیشه و فلسفه اسلامی در رابطه با خلاقیت پرداخته است.مباحث انتخاب شده از قرآن و مشترکات مطرح در فلسفه اسلامی بوده و در مواردی که بیان دیدگاهی خاص مورد نظر ضروری بوده است، موضوعاز زاویه نگاه حکمت متعالیه به علت این که محل تلاقی سنت های فلسفی گذشتگان )ارسطویی و اشراقی( و جریان های کلامی و گرایش های عرفانی می باشد و نیز به علت الهام گرفتن از ذخایر علوم قرآنی و معارف دینی در زمینه خلاقیت، طرح گردیده است. در گام دوم با توجه به تعاریف نظریه پردازان درباره خلاقیت، مفهوم و مبانی خلاقیت را با توجه به دیدگاه اسلامی استنباط و استخراج نموده و در همین راستا به مقایسه وتطبیق دیدگاه اسلامی با رویکردهای مطرح در روانشناسی معاصر پرداخته شده است. نتایج حاصل از مقایسه تطبیقی دیدگاه های نظری معاصرروان شناسی غرب در خصوص خلاقیت با رویکرد اسلامی چنین بیان می دارد: رویکرد شناختی بیشترین قرابت را با اندیشه اسلامی را از لحاظ توجه به فرایند مداری خلاقیت، نقش ادراک در خلاقیت، دارا بودن همه انسان ها از توانایی خلاقیت و نقش بنیادی تفکر در خلاقیت، دارا می باشد

کلیدواژه ها:

اسلام و خلاقیت ، حکمت متعالیه ، روانشناسی معاصر غرب ، رویکرد شناختی