بحران و آشفتگی در معماری ایرانی

در طول تاریخ، معماری و شهرسازی همواره نقش مهمی را در زندگی اجتماعی شهروندان ایفا کرده است و همواره سعی و تمایل انسان بر این است، درهر محیطی که زندگی میکند، تسلط خود را بر آن محیط اعمال کند تا از این راه احساس آرامش و تعادل داشته باشد، اما در مقیاس شهرهای بزرگ امروزنه تنها این تسلط وجود ندارد، بلکه نوعی بریدگی و جدایی بین فضاها، تجسم و ذهنیت انسان نیز به وجود آمده است و در نتیجه، حس تعلق به فضا ومکان از بین رفته است. فرآیند شتابزده، توسعهی خارج از ضابطه و اصول شهرسازی نیز در اغلب شهرهای کشور شرایط را به گونهای تغییر داده است که این شهرها، به ویژه محلههای نوساز و تازهشکلگرفتهی آنها از لحاظ کالبدی و جامعهشناسی شهری دچار مشکلاتی قابل توجه شدهاند. اگرچه یکی از اصول بنیانگذاری شهرهای جدید و توسعهی کلانشهرها، توسعه و تعمیم مسکن به قشرهای گوناگون جامعه بوده است، اما با این وجود ایجاد و توسعهی شهرها باید مبتنی بر طرح و برنامهریزی قبل از اسکان باشد که هم بتواند به نیازهای مادی و جسمانی افراد پاسخی در خور شأن آنهابدهد و هم نیازهای معنوی آنان را در بر بگیرد. جدایی انسان از مبانی معنوی و تمرکز بر جنبههای مادی حیات، از جمله در مقولهی معماری و شهرسازی در کلانشهرهای ما، نه تنها پیام و معنایی معنوی و روحانی را القا نمیکند، بلکه به دنبالهروی دنیاگرایی غربی روی آورده است و دیگر قادر نیست جامعه را به سمت طراحی و ارائه و واجد بودن فضا و محیط روحانی معنادار هدایت نماید و در درک کیفی محیط نیز جامعه را یاری نماید. در برنامهریزیها نیز، دیگر آگاهی معمار و شهرساز از آداب و روحیهها و سنتها و کاربرد مصالح مناسب و ایجاد فضای لازم برای مناطق جغرافیایی متفاوت و رعایت همهی جوانب در معماری به چشم نمیخورد